Mr.Muhendis
30.01.2011, 11:08
Herbaryum nedir
Herbaryumlar floristik-sistematik çalışmaların temelini oluşturan, bilimsel bir şekilde toplanmış, kurutulmuş ve düzenlenmiş bitki kolleksiyonlarıdır. Herbaryumlar öğretim ve bilimsel amaçlar için kullanılmak üzere kurulurlar.
Herbaryuma Alınacak Bitki Nasıl Toplanır?
Toplanacak bitki örneği, odunsu bitkiler için pres büyüklüğünde; otsu bitkiler için bitkinin kök de dahil tamamı olmalıdır. Bitkiler mümkün olduğunca meyve ve çiçekli olarak toplanmalıdır. Ayrıca, bitkinin numarası, nereden toplandığı (il, ilçe, habitatı, bakı, yükselti, yetişme yeri, bulunma şekli vb.), çiçeğin rengi, bitkinin formu, dik veya sarkık oluşu vb. özellikleri, toplandığı tarih ile toplayan kişi veya kişilerin adlarının da yazılması gerekmektedir. Bütün bu özelliklerin yazılması için arazi defteri kullanılmalı, bitkilerin numaralarının karşılarına ilgili özellikler yazılmalıdır. Bitkinin numarasının yazıldığı küçük bir karton ise iple bitkiye bağlanmalıdır.
Herbaryuma Alınacak Bitki Nasıl Kurutulur?
Toplanan bitkilerin kurutulması için özel kurutma kağıtları (örneğin papye kağıdı), bunlar bulunamadığı durumlarda ise gazete kağıtları kullanılır. Bu kağıtlar içine bitkinin organları birbiri üzerine gelmeyecek şekilde özenle konulan bitkiler, presler arasına konur. Bez kayışlar yardımıyla sıkıştırılarak bağlanan preslerdeki bitkiler, rüzgara veya güneşe ya da ısıtıcı yakınına konularak kurutulabilir. Kurutma kağıtları ilk birkaç gün boyunca her gün, daha sonra gün aşırı değiştirilmelidir. Kuruyan bitkilerin kayışları gevşetilebilir.
Kurutulan Bitki Herbaryuma Nasıl Alınır?
Herbaryumda araziden toplanmış olan bitkiler şu işlemlerden geçmektedir: Herbaryum örneği olmaya uygun (iyi kurutulmuş, çiçekli, meyveli veya kozalaklı) bir bitki ilaçlandıktan veya -25°C'de derin dondurucuda şoklandıktan sonra, kartona yapıştırılmakta, Herbaryum kaşesi basılarak kayıt defterinden numara verilmekte, teşhis edilip etiketi yazılarak, dolaptaki yerine yerleştirilmektedir.
ISTO Herbaryumunun Tarihçesi
Orman Fakültesi Herbaryumu 1950 yılında Türkiye'nin doğal orman ağaç, çalı ve toprak florasını saptamak ve yayılışlarına ait ayrıntılı bilgileri ortaya çıkarmak amacıyla "Harbarium Turcicum" adı ile kurulmuştur. Daha sonra 1960 yılında bu isim "Herbaryum Bahçeköy" olarak değiştirilmiştir. 1 Ocak 1956 tarihinde de Uluslararası Herbaryumlar arasına girmiş ve Index Herbariorum (Herbaryumlar Indeksi)'da ISTO adını almıştır. O yıllarda Orman Botaniği Kürsüsü'nde büyük bir salonda, ahşap dolaplarda korunan örnekler, daha sonra Cumhuriyetimizin kuruluşunun 50.yılında, yeni yapılan binasına taşınmış ve Uluslararası bir sempozyumla açılmıştır.
ISTO Herbaryumunun Bünyesinde Barındırdıkları
Kurulduğu yıldan bugüne kadar, yeni binasının açılmasından başka, ISTO Herbaryumu örnek sayısı açısından da bir gelişme göstermiştir. Kurutulmuş bitki sayısının 30.000'i aşmasında anabilim dalımız elemanları, Fakültemizin konu ile ilgili araştırıcıları ve staja giden öğrencilerimizin katkıları olmuştur.
Herbaryumumuzun önemli bir özelliği de yabancı toplayıcıların Türkiye'den topladıkları bitkilerden 6000 adedinin eş örneklerini Herbaryumumuza bırakmış olmalarıdır. Bu kişiler arasında Türkiye Florası gibi 10 ciltlik büyük eserin editörü olan P.H.Davis de bulunmaktadır.
Herbaryum Kütüphanesi
Herbaryum örnekleri Wettstein sistemine göre 96 çelik dolapta yer almaktadır. Herbaryum 3'ü bitkilerin bulunduğu, 2'si çalışma, 1'i ilaçlama odası olmak üzere 6 bölümden oluşur. Familyalar Wettstein Sistemine göre; cins, tür, alt tür, varyete gibi taksonlar ise alfabetik sıraya göre yerleştirilmişlerdir.
Herbaryumda çalışanlara kolaylık sağlamak amacıyla 4 kartotek vardır. Bunlar:
· Yabancı toplayıcıların ISTO'ya armağan ettikleri örnekleri,
· Belgrad ormanı florasını,
· Türkiye florasından çıkarılarak illere göre hazırlanmış hangi ilde hangi bitkinin bulunduğunu gösteren floristik bir kartotek, sistematik çalışmaları belirten kartoteklerdir.
Herbaryuma alınan örnekler 3 grupta toplanabilir: Bunlardan birincisi yeşil kılıflar içinde Türkiye'nin doğal ağaç, çalı ve otsu bitkileri, ikincisi sarı kılıflar içinde egzotik örnekler (diğer ülkelerden karşılaştırma materyali olarak sağlanan örnekler), üçüncüsü de turuncu renkli kılıflar içindeki Typus (ilk örnek: Türün ilk adının tanıtılması yapılırken incelenmiş olan bitki örneğidir ki ISTO Herbaryumunda 58 adet Type örnek bulunmaktadır) örneklerdir.
Özel bir kütüphanesi ile anfisi de bulunan Herbaryumumuzun, öğrenci uygulamalar ve konferanslarda yararlanılan bir slayt koleksiyonu da bulunmaktadır.
ISTO Herbaryumunun Type Örnekleri
1. Salix caucasica Anders subsp. yaltırıkiana A. K. Skv. var. nova
2. Alnus glutinosa (L.) Gaertn. subsp. antitaurica Yalt.
3. Hypericum capitatum Choisy var. luteum Robson
4. Hypericum ternatum Poulter
5. Alchemilla erzincanensis B.Pawl.
6. Amelanchier parviflora Boiss. var. dentata Browicz
7. Amygdalus carduchorum Bornm. subsp. serrata Browicz
8. Amygdalus trichamygdalus (Hand. - Mazz.) Woronow subsp. elongata Browicz
9. Crataegus aronia (L.) Bosc. ex DC. var. minuta Browicz
10. Crataegus aronia (L.) Bosc. ex DC. var. dentata Browicz
11. Crataegus davisii Browicz
12. Crataegus orientalis Pallas ex. Bieb. var. obtusata Browicz
13. Potentilla savvalensis B. Pawl.
14. Pyrus hakkiarica Browicz
15. Pyrus yaltırıkii Browicz
16. Rosa dumalis Bechst. subsp. boissieri (Crepin) Ö. Nillson var. antalyensis (Manden) Ö. Nillson
17. Astragalus comosoides Chamb. and Matthews
18. Astragalus coodei Chamb. and Matthews
19. Astragalus davisii Chamb. and Matthews
20. Astragalus eriocephalus Willd. subsp. elongatus Chamb. and Matthews
21. Astragalus latistipulatus Chamb. and Matthews
22. Astragalus roseocalycinus Matthews
23. Lathyrus cyaneus (Stev.) Koch. var. pinnatus P. H. Davis
24. Lathyrus satdaghensis P. H. Davis
25. Trigonella mesopotamica Hub. - Mor.
26. Vicia splendens P. H. Davis
27. Acer cappadocicum Gleditsch
28. Acer divergens Pax. var. trilobum Yalt.
29. Acer hyrcanum Fisch. and Mey. subsp. sphaerocaryum Yalt.
30. Acer monspessulanum L. subsp. oksalianum Yalt.
31. Euonymus latifolius (L.) Miller subsp. cauconis Coode and Cullen
32. Ferula huber-morathii Peşmen
33. Marsdenia erecta R. Br. var. flava Yalt.
34. Galium zabense Ehrend.
35. Omphalodes ripleyana Davis
36. Onosma araraticum H. Riedl.
37. Onosma davisii H. Riedl.
38. Onosma subulifolium H. Riedl.
39. Paracaryum cristatum (Schreber) Boiss. subsp. carduchorum R. Mill.
40. Solenanthus formosus R. Mill.
41. Ajuga chamaepitys (L.) Schreber subsp. mardinensis P. H. Davis
42. Rhynchocorys odontophylla Burbidge and Richardson
43. Scrophularia bitlisica Lall.
44. Scrophularia libanotica Boiss. subsp. libanotica var. cappadocica R. Mill.
45. Scrophularia libanotica Boiss. subsp. libanotica var. nevshehirensis R. Mill.
46. Scrophularia libanotica Boiss. subsp. libanotica var. urartuensis R. Mill.
47. Plantago anatolica Tutel and R. Mill.
48. Anthemis davisii Yavin
49. Centaurea cheirolepidoides Wagenitz
50. Centaurea davisii Wagenitz
51. Centaurea hakkariensis Wagenitz
52. Centaurea longifimbriata Wagenitz
53. Centaurea vanensis Wagenitz
54. Cirsium alatum (Gmelin) Bobrov subsp. pseudocreticum Davis and Parris
55. Cousinia hakkiarica Hub. - Mor.
56. Inula helenium L. subsp. pseudohelenium Grierson
57. Senecio davisii Matthews
58. Tanacetum chiliophyllum (Fisch. and Mey.) Schultz Bip. var. monocephalum Grierson
KAYNAK (http://www.orman.istanbul.edu.tr/node/102)
Herbaryumlar floristik-sistematik çalışmaların temelini oluşturan, bilimsel bir şekilde toplanmış, kurutulmuş ve düzenlenmiş bitki kolleksiyonlarıdır. Herbaryumlar öğretim ve bilimsel amaçlar için kullanılmak üzere kurulurlar.
Herbaryuma Alınacak Bitki Nasıl Toplanır?
Toplanacak bitki örneği, odunsu bitkiler için pres büyüklüğünde; otsu bitkiler için bitkinin kök de dahil tamamı olmalıdır. Bitkiler mümkün olduğunca meyve ve çiçekli olarak toplanmalıdır. Ayrıca, bitkinin numarası, nereden toplandığı (il, ilçe, habitatı, bakı, yükselti, yetişme yeri, bulunma şekli vb.), çiçeğin rengi, bitkinin formu, dik veya sarkık oluşu vb. özellikleri, toplandığı tarih ile toplayan kişi veya kişilerin adlarının da yazılması gerekmektedir. Bütün bu özelliklerin yazılması için arazi defteri kullanılmalı, bitkilerin numaralarının karşılarına ilgili özellikler yazılmalıdır. Bitkinin numarasının yazıldığı küçük bir karton ise iple bitkiye bağlanmalıdır.
Herbaryuma Alınacak Bitki Nasıl Kurutulur?
Toplanan bitkilerin kurutulması için özel kurutma kağıtları (örneğin papye kağıdı), bunlar bulunamadığı durumlarda ise gazete kağıtları kullanılır. Bu kağıtlar içine bitkinin organları birbiri üzerine gelmeyecek şekilde özenle konulan bitkiler, presler arasına konur. Bez kayışlar yardımıyla sıkıştırılarak bağlanan preslerdeki bitkiler, rüzgara veya güneşe ya da ısıtıcı yakınına konularak kurutulabilir. Kurutma kağıtları ilk birkaç gün boyunca her gün, daha sonra gün aşırı değiştirilmelidir. Kuruyan bitkilerin kayışları gevşetilebilir.
Kurutulan Bitki Herbaryuma Nasıl Alınır?
Herbaryumda araziden toplanmış olan bitkiler şu işlemlerden geçmektedir: Herbaryum örneği olmaya uygun (iyi kurutulmuş, çiçekli, meyveli veya kozalaklı) bir bitki ilaçlandıktan veya -25°C'de derin dondurucuda şoklandıktan sonra, kartona yapıştırılmakta, Herbaryum kaşesi basılarak kayıt defterinden numara verilmekte, teşhis edilip etiketi yazılarak, dolaptaki yerine yerleştirilmektedir.
ISTO Herbaryumunun Tarihçesi
Orman Fakültesi Herbaryumu 1950 yılında Türkiye'nin doğal orman ağaç, çalı ve toprak florasını saptamak ve yayılışlarına ait ayrıntılı bilgileri ortaya çıkarmak amacıyla "Harbarium Turcicum" adı ile kurulmuştur. Daha sonra 1960 yılında bu isim "Herbaryum Bahçeköy" olarak değiştirilmiştir. 1 Ocak 1956 tarihinde de Uluslararası Herbaryumlar arasına girmiş ve Index Herbariorum (Herbaryumlar Indeksi)'da ISTO adını almıştır. O yıllarda Orman Botaniği Kürsüsü'nde büyük bir salonda, ahşap dolaplarda korunan örnekler, daha sonra Cumhuriyetimizin kuruluşunun 50.yılında, yeni yapılan binasına taşınmış ve Uluslararası bir sempozyumla açılmıştır.
ISTO Herbaryumunun Bünyesinde Barındırdıkları
Kurulduğu yıldan bugüne kadar, yeni binasının açılmasından başka, ISTO Herbaryumu örnek sayısı açısından da bir gelişme göstermiştir. Kurutulmuş bitki sayısının 30.000'i aşmasında anabilim dalımız elemanları, Fakültemizin konu ile ilgili araştırıcıları ve staja giden öğrencilerimizin katkıları olmuştur.
Herbaryumumuzun önemli bir özelliği de yabancı toplayıcıların Türkiye'den topladıkları bitkilerden 6000 adedinin eş örneklerini Herbaryumumuza bırakmış olmalarıdır. Bu kişiler arasında Türkiye Florası gibi 10 ciltlik büyük eserin editörü olan P.H.Davis de bulunmaktadır.
Herbaryum Kütüphanesi
Herbaryum örnekleri Wettstein sistemine göre 96 çelik dolapta yer almaktadır. Herbaryum 3'ü bitkilerin bulunduğu, 2'si çalışma, 1'i ilaçlama odası olmak üzere 6 bölümden oluşur. Familyalar Wettstein Sistemine göre; cins, tür, alt tür, varyete gibi taksonlar ise alfabetik sıraya göre yerleştirilmişlerdir.
Herbaryumda çalışanlara kolaylık sağlamak amacıyla 4 kartotek vardır. Bunlar:
· Yabancı toplayıcıların ISTO'ya armağan ettikleri örnekleri,
· Belgrad ormanı florasını,
· Türkiye florasından çıkarılarak illere göre hazırlanmış hangi ilde hangi bitkinin bulunduğunu gösteren floristik bir kartotek, sistematik çalışmaları belirten kartoteklerdir.
Herbaryuma alınan örnekler 3 grupta toplanabilir: Bunlardan birincisi yeşil kılıflar içinde Türkiye'nin doğal ağaç, çalı ve otsu bitkileri, ikincisi sarı kılıflar içinde egzotik örnekler (diğer ülkelerden karşılaştırma materyali olarak sağlanan örnekler), üçüncüsü de turuncu renkli kılıflar içindeki Typus (ilk örnek: Türün ilk adının tanıtılması yapılırken incelenmiş olan bitki örneğidir ki ISTO Herbaryumunda 58 adet Type örnek bulunmaktadır) örneklerdir.
Özel bir kütüphanesi ile anfisi de bulunan Herbaryumumuzun, öğrenci uygulamalar ve konferanslarda yararlanılan bir slayt koleksiyonu da bulunmaktadır.
ISTO Herbaryumunun Type Örnekleri
1. Salix caucasica Anders subsp. yaltırıkiana A. K. Skv. var. nova
2. Alnus glutinosa (L.) Gaertn. subsp. antitaurica Yalt.
3. Hypericum capitatum Choisy var. luteum Robson
4. Hypericum ternatum Poulter
5. Alchemilla erzincanensis B.Pawl.
6. Amelanchier parviflora Boiss. var. dentata Browicz
7. Amygdalus carduchorum Bornm. subsp. serrata Browicz
8. Amygdalus trichamygdalus (Hand. - Mazz.) Woronow subsp. elongata Browicz
9. Crataegus aronia (L.) Bosc. ex DC. var. minuta Browicz
10. Crataegus aronia (L.) Bosc. ex DC. var. dentata Browicz
11. Crataegus davisii Browicz
12. Crataegus orientalis Pallas ex. Bieb. var. obtusata Browicz
13. Potentilla savvalensis B. Pawl.
14. Pyrus hakkiarica Browicz
15. Pyrus yaltırıkii Browicz
16. Rosa dumalis Bechst. subsp. boissieri (Crepin) Ö. Nillson var. antalyensis (Manden) Ö. Nillson
17. Astragalus comosoides Chamb. and Matthews
18. Astragalus coodei Chamb. and Matthews
19. Astragalus davisii Chamb. and Matthews
20. Astragalus eriocephalus Willd. subsp. elongatus Chamb. and Matthews
21. Astragalus latistipulatus Chamb. and Matthews
22. Astragalus roseocalycinus Matthews
23. Lathyrus cyaneus (Stev.) Koch. var. pinnatus P. H. Davis
24. Lathyrus satdaghensis P. H. Davis
25. Trigonella mesopotamica Hub. - Mor.
26. Vicia splendens P. H. Davis
27. Acer cappadocicum Gleditsch
28. Acer divergens Pax. var. trilobum Yalt.
29. Acer hyrcanum Fisch. and Mey. subsp. sphaerocaryum Yalt.
30. Acer monspessulanum L. subsp. oksalianum Yalt.
31. Euonymus latifolius (L.) Miller subsp. cauconis Coode and Cullen
32. Ferula huber-morathii Peşmen
33. Marsdenia erecta R. Br. var. flava Yalt.
34. Galium zabense Ehrend.
35. Omphalodes ripleyana Davis
36. Onosma araraticum H. Riedl.
37. Onosma davisii H. Riedl.
38. Onosma subulifolium H. Riedl.
39. Paracaryum cristatum (Schreber) Boiss. subsp. carduchorum R. Mill.
40. Solenanthus formosus R. Mill.
41. Ajuga chamaepitys (L.) Schreber subsp. mardinensis P. H. Davis
42. Rhynchocorys odontophylla Burbidge and Richardson
43. Scrophularia bitlisica Lall.
44. Scrophularia libanotica Boiss. subsp. libanotica var. cappadocica R. Mill.
45. Scrophularia libanotica Boiss. subsp. libanotica var. nevshehirensis R. Mill.
46. Scrophularia libanotica Boiss. subsp. libanotica var. urartuensis R. Mill.
47. Plantago anatolica Tutel and R. Mill.
48. Anthemis davisii Yavin
49. Centaurea cheirolepidoides Wagenitz
50. Centaurea davisii Wagenitz
51. Centaurea hakkariensis Wagenitz
52. Centaurea longifimbriata Wagenitz
53. Centaurea vanensis Wagenitz
54. Cirsium alatum (Gmelin) Bobrov subsp. pseudocreticum Davis and Parris
55. Cousinia hakkiarica Hub. - Mor.
56. Inula helenium L. subsp. pseudohelenium Grierson
57. Senecio davisii Matthews
58. Tanacetum chiliophyllum (Fisch. and Mey.) Schultz Bip. var. monocephalum Grierson
KAYNAK (http://www.orman.istanbul.edu.tr/node/102)