Mr.Muhendis
31.10.2010, 08:22
Çay, kahve kadar tercih edilen bir içecektir. Bu nedenle birçok ülkede çay üretilir. Çin, fermente olmayan yeşil çay, yarı fermente, Oolong çay ve fermente olan, siyah çay üreten en büyük üretici ülkedir. Çin'den başka, Oolong çay çoğunlukla Tayvan'da üretilir. Siyah çay Hindistan, Sri Lanka, Endonezya, Kenya, v.s de üretilir. Yeşil çay üretimde başlıca ülkeler Çin ve Japonya'dır.
BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ
Bir asırlık bir ömre sahip olan çay bitkisi doğada serbest olarak büyümeye bırakıldığında zaman bir ağaç görünümünü alır. Kültür tipleri çalı formunda olup tek gövde halinde olduğu gibi çok gövdeli olanlarda vardır. Her dem yeşil olan bir bitkidir. Yaz ve kış yaprağa sahiptir. Yeterli düzeyde sıcaklık ve nemin bulunduğu yerlerde, (ekvatorun 18 derece kuzey ve güneyinde) örneğin Sri Lanka ve Kenya gibi ülkelerde dormant dönem oluşmayıp yıl boyu sürgün oluşumu devam eder. Çay bitkisi aktif vejatasyon periyodunda Sürgün oluşumunu tamamlandığında ekolojik şartlarına bağlı olarak zorunlu bir dinleme( peryodise) gösterir. Bu dönemde sürgünü oluşturan yapraklar tazeliğini kayberder genişler ve sertleşir.
Kök
Bir ana kökten çıkan kuvvetli yan köklere ve bu yan kökler üzerinde daha ziyade toprak yüzeyine yakın saçak köklere sahiptir. Bazı çeşitlerde yan kökler kazık kök gibi toprak derinliklerine de gidebilir.
Bitkiyi besleyen köklerin ağırlığı genel kök ağırlığının % 5 kadardır. 1-2 mm den kalın köklerin hücrelerinde bol miktarda nişasta bulunur. Budanan bitki depo edilmiş olan bu besin maddesi sayesinde gelişmesini sağlar.
Yaprak
Çay bitkisinde genel olarak yaprak geniş elips şeklinde olmakla berbaber çay tipleri arasında farklılık gösterir. Çay bitkisinde yeni yaprak ve dallar olgunlaşmış yaprakların koltuklarında bulunan vejetatif gözlerinden oluşur. Kısa bir sapa sahip olan ve her dem yeşil olan yapraklar yumurta biçiminde uca doğru sivridir. Olgunlaşmış yaprakların kenarları az veya çok dişlidir. Boyları çeşide göre değişik olarak 3-35 cm uzunluktadır.
http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/c2_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/c2.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/KIWI/as_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/KIWI/as.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/y_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/y.JPG)
Çay yaprağının yüzeyi düz veya kabarık, ucu küt veya sivri ( gagalı ) sarı yeşilden koyu yeşile kadar değişik tonlarda bir renk oluşmaktadır. Doku özelliği itibarı ile yaşlı yapraklar daha sert olup deri hissini verir, taze yapraklar daha yumuşak olur. üst yüzeyleri parlak ve koyu yeşildir.
Çiçek
Çay yetiştirilen Doğu Karadeniz Bölgesinin ekolojik şartlarında temmuz ayının ikinci yarısından itibaren yaprak koltuklarında kısa bir sapın ucunda iki veya üç gözlü çiçek tomurcukları belirmeye başlar. Ağustos sonunda veya Eylül başında bu tomurcuklar daha da gelişerek sapı uzar, beyaz ve gösterişli çiçekler açılır. Çiçeklerin açılımı periyodik olarak birbirini takip eder.
http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/2a_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/2a.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/7_KucukResim.jpg (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/7.jpg)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/100-0001_IMG_KucukResim.jpg (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/100-0001_IMG.jpg)
Çiçek açım periyodu
Tam teşekkül etmiş bir çiçekte genel olarak 5 adet çanak yaprak ile 5 adet taç yaprak bulunur. Çiçek dizilişi helezonidir. Erkek ve dişi çiçek organlar bir arada bulunur. Erkek çiçek organları çok sayıda olmakla birlikte dişiçik borusu üç parçalı olup tek bir dişicik borusu ile yumurtalığa uzanmaktadır. Yumurtalık üç nadiren dört gözlüdür.
http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/ar%C4%B1_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/ar%C4%B1.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/dol_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/dol.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/18_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/18.JPG)
Tozlaşma periyodu
Meyve ve Tohum Oluşumu
Tozlaşma olduktan sonra taç yapraklar dökülür çiçek sapının ucunda aşağı doğru küçüçük meyvecikler oluşur. Bu meyveler bahara girince şişmeye başlar ve eylül ayında normal boyuta ulaşır parlak yeşil bir renk alır. Ekim ayı içinde olgunlaşmaya başlayan meyveler kirli yeşil veya kırmızımsı bir renk alırlar, tohumlar tam olgunlaştıktan sonra meyve kabuğu açılır tohumlar kendiliğinden açığa çıkmış olur.
http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/ot1_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/ot1.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/mey%20%C3%A7at1_resize_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/mey%20%C3%A7at1_resize.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/26_resize_KucukResim.jpg (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/26_resize.jpg)
Tohum oluşum periyodu
Meyveler genellikle üç gözlü ve kalın kabukludur. Meyve içinde 3 adet tohum bulunur. Bazen yumurtalıktaki parçaların dumura uğraması nedeni ile tohum adedi azalmaktadır. Bazende meyve gözünde bir tohum tam ortadan bölünmüş şekilde oluşabilmektedir. Olgunlaşmamış meyveler yeşil olgunlaştıktan sonra meyveler kahverengi fındık iriliğinde normal olarak 12 mm çapındadır. Tohumların bünyesinde % 20-30 nispetinde yağ bulunur bu yağda saponin maddesi vardır. Saponin maddesi alındıktan sonra yemeklik yağ olarak değerlendirilir.
Kaynak: Çaykur
BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ
Bir asırlık bir ömre sahip olan çay bitkisi doğada serbest olarak büyümeye bırakıldığında zaman bir ağaç görünümünü alır. Kültür tipleri çalı formunda olup tek gövde halinde olduğu gibi çok gövdeli olanlarda vardır. Her dem yeşil olan bir bitkidir. Yaz ve kış yaprağa sahiptir. Yeterli düzeyde sıcaklık ve nemin bulunduğu yerlerde, (ekvatorun 18 derece kuzey ve güneyinde) örneğin Sri Lanka ve Kenya gibi ülkelerde dormant dönem oluşmayıp yıl boyu sürgün oluşumu devam eder. Çay bitkisi aktif vejatasyon periyodunda Sürgün oluşumunu tamamlandığında ekolojik şartlarına bağlı olarak zorunlu bir dinleme( peryodise) gösterir. Bu dönemde sürgünü oluşturan yapraklar tazeliğini kayberder genişler ve sertleşir.
Kök
Bir ana kökten çıkan kuvvetli yan köklere ve bu yan kökler üzerinde daha ziyade toprak yüzeyine yakın saçak köklere sahiptir. Bazı çeşitlerde yan kökler kazık kök gibi toprak derinliklerine de gidebilir.
Bitkiyi besleyen köklerin ağırlığı genel kök ağırlığının % 5 kadardır. 1-2 mm den kalın köklerin hücrelerinde bol miktarda nişasta bulunur. Budanan bitki depo edilmiş olan bu besin maddesi sayesinde gelişmesini sağlar.
Yaprak
Çay bitkisinde genel olarak yaprak geniş elips şeklinde olmakla berbaber çay tipleri arasında farklılık gösterir. Çay bitkisinde yeni yaprak ve dallar olgunlaşmış yaprakların koltuklarında bulunan vejetatif gözlerinden oluşur. Kısa bir sapa sahip olan ve her dem yeşil olan yapraklar yumurta biçiminde uca doğru sivridir. Olgunlaşmış yaprakların kenarları az veya çok dişlidir. Boyları çeşide göre değişik olarak 3-35 cm uzunluktadır.
http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/c2_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/c2.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/KIWI/as_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/KIWI/as.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/y_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/y.JPG)
Çay yaprağının yüzeyi düz veya kabarık, ucu küt veya sivri ( gagalı ) sarı yeşilden koyu yeşile kadar değişik tonlarda bir renk oluşmaktadır. Doku özelliği itibarı ile yaşlı yapraklar daha sert olup deri hissini verir, taze yapraklar daha yumuşak olur. üst yüzeyleri parlak ve koyu yeşildir.
Çiçek
Çay yetiştirilen Doğu Karadeniz Bölgesinin ekolojik şartlarında temmuz ayının ikinci yarısından itibaren yaprak koltuklarında kısa bir sapın ucunda iki veya üç gözlü çiçek tomurcukları belirmeye başlar. Ağustos sonunda veya Eylül başında bu tomurcuklar daha da gelişerek sapı uzar, beyaz ve gösterişli çiçekler açılır. Çiçeklerin açılımı periyodik olarak birbirini takip eder.
http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/2a_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/2a.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/7_KucukResim.jpg (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/7.jpg)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/100-0001_IMG_KucukResim.jpg (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/100-0001_IMG.jpg)
Çiçek açım periyodu
Tam teşekkül etmiş bir çiçekte genel olarak 5 adet çanak yaprak ile 5 adet taç yaprak bulunur. Çiçek dizilişi helezonidir. Erkek ve dişi çiçek organlar bir arada bulunur. Erkek çiçek organları çok sayıda olmakla birlikte dişiçik borusu üç parçalı olup tek bir dişicik borusu ile yumurtalığa uzanmaktadır. Yumurtalık üç nadiren dört gözlüdür.
http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/ar%C4%B1_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/ar%C4%B1.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/dol_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/dol.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/18_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/18.JPG)
Tozlaşma periyodu
Meyve ve Tohum Oluşumu
Tozlaşma olduktan sonra taç yapraklar dökülür çiçek sapının ucunda aşağı doğru küçüçük meyvecikler oluşur. Bu meyveler bahara girince şişmeye başlar ve eylül ayında normal boyuta ulaşır parlak yeşil bir renk alır. Ekim ayı içinde olgunlaşmaya başlayan meyveler kirli yeşil veya kırmızımsı bir renk alırlar, tohumlar tam olgunlaştıktan sonra meyve kabuğu açılır tohumlar kendiliğinden açığa çıkmış olur.
http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/ot1_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/ot1.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/mey%20%C3%A7at1_resize_KucukResim.JPG (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/mey%20%C3%A7at1_resize.JPG)http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/26_resize_KucukResim.jpg (http://www.caykur.gov.tr/UserDir/resim/arastirma/tarim/26_resize.jpg)
Tohum oluşum periyodu
Meyveler genellikle üç gözlü ve kalın kabukludur. Meyve içinde 3 adet tohum bulunur. Bazen yumurtalıktaki parçaların dumura uğraması nedeni ile tohum adedi azalmaktadır. Bazende meyve gözünde bir tohum tam ortadan bölünmüş şekilde oluşabilmektedir. Olgunlaşmamış meyveler yeşil olgunlaştıktan sonra meyveler kahverengi fındık iriliğinde normal olarak 12 mm çapındadır. Tohumların bünyesinde % 20-30 nispetinde yağ bulunur bu yağda saponin maddesi vardır. Saponin maddesi alındıktan sonra yemeklik yağ olarak değerlendirilir.
Kaynak: Çaykur