Mr.Muhendis
07.09.2010, 11:22
Acı Pelin en eski tıbbi bitkilerden biridir. Genellikle kuzey kısmı hariç hemen tüm Avrupa'da yaygındır. Özellikle yıllık yağışı 1000 mm.' nin altında olan yerlerde daha çok rastlanır.
Botanik Özellikleri :
Acı Pelin yarı çalımsı çok yıllık bir bitkidir. Derinlere inebilen bir kök sistemine sahiptir. Dik duran ve dallanan sapları 60-100 cm kadar yüksekliktedir. Sapları çok fazla yapraklıdır, grimsi renkte tüylerle kaplıdır. Yapraklar bitkinin üst kısmına doğru küçülürler ve her iki yüzleri grimsi tüylüdür. Yapraklar parçalıdır ve her parça ucu hafif sivrileşerek son bulur. Yapraklar saplıdır.
Her çiçek sapında çok sayıda yarı kubbemsi eğik, sarı renkli çok sayıda çiçekçiğin bulunduğu çiçek düğmeleri, dallanmış bir salkım teşkil ederler. Açık renkli çiçekler boru şeklinde olup, çiçek düğmesinin dış kısmında olanlar yalnız dişi çiçeklerdir. Uç kısmında olanlar ise hermafrodittir. Döllenme böceklerle veya rüzgarla olur. ters yumurta şeklinde olan 1.5 mm kadar uzunluğu bulunan meyve genellikle gri kahverengidir. Meyvenin üzeri dalgalıdır.
Kültürü
İklim ve Toprak İstekleri : Tıbbi bitkiler içinde vermut yetiştirme koşulu yönünden en az müşkülpesentler arasındadır. Öyle ki tarıma uygun olmayan taşlık yerlerde bile vermut yetişebilir. Ancak kireçli, kumlu-tınlı topraklar en uygunudur. Rüzgardan korunan, sıcak ve kurak yerleri tercih eder. Vermut deniz kıyısından yüksek dağlara kadar her yerde yetişir.
Tohumluk : Ortalama 1000 dane ağırlığı 0.086 gr'dır. Safiyetinin % 92, çimlenme gücünün % 75 olması istenir. 10 gün içinde 20 oC'de çimlenme tamamlanır. Tohumluğun çimlenme kabiliyeti 3-4 yıl değişmez.
Yetiştirme tekniği : Vermutun ön bitki bakımından özel bir isteği yoktur. Ancak çok yıllık olması nedeni ile gübrelenmiş bir çapa bitkisinden sonra gelmesi arzulanır. Yabancı otları bulunmaya tarlaya ekimle üretim yapılabilir. Bu durumda sıra arsı mesafesinin 50 cm olması gerekir. Ancak ilk yetişme devresi yavaş olduğundan yabancı ot sorunu büyüktür. Bu nedenle direk tarlaya ekim yerine önce yastıklarda yetiştirilmesi önerilmektedir. Direkt tarlaya ekim yapıldığında 0.4-0.5 kg/da tohumluk yeterlidir. Eğer yastıklarda fide elde edilerek üretim yapılacak ise 20-50 gr tohumluk bir dekar için kafidir. Fide dikiminde 50x30 cm aralıkla dikimi tarlaya yapılır. Direkt ekimde tarlanın çok iyi hazırlanması, toprağın hafif bastırılması gerekir.
Yeterince çiftlik gübresi yanında Vermutun bolca azotlu ve potaslı gübre ile gübrelenmesi gerekir.
Hasat : temmuz, Ağustos aylarında yaprakları aynı şekilde yan dalların çiçekli uçları toplanır.
Vermut hasadında saplar az veya çok odunlaştıklarından kosa ve orakla biçilmesi gerekir. Büyük sahalar için biçme makinaları da kullanılabilir. Biçme yüksekliği sapın çıplaklığına göre ayarlanır. Alt kısımları odunlaşmış plantajlarda önce üstten biçmeli, sonradan ikinci kez sapların tarlada kalmaması için dipten biçilmelidir.
Tohum elde edilmek istendiğinde tohumlar olgunlaşmaya kadar tarlada bırakılır. Ancak tohum dökülme söz konusu olduğundan erken biçilir fakat uzun süre korumaya ve olgunlaşmaya bırakılır. Daha sonra uygun bir harman makinası ile harmanı yapılır.
Kurutma : Hasattan sonra tabii kurutma kurak ve güneşli yerlerde mümkündür. Suni kurutma düşük sıcaklıkta yapılmalıdır. Böylece uçucu yağ kaybı önlenir. Yeşil herba da kurutma oranı 3-5 / 1 dir.
Verim : Herba verimi 200-500 kg/da arasında değişmektedir. Anak drog olarak bulunan % 10-15'i hesaplanır.
Hasatlık ve Zararlıları : Vermut değişik hastalık ve zararlılara maruz kalır. Yapraklarda yenme ve kemirme ile bazı böceklerin zararlıları görülür.
Tüketimi
Kullanılan Bitki Kısmı : Herba Absinthii
Etken madde : % 0.5-1.3 oranında bulunan uçucu yağ mavi, yeşil veya turuncu renktedir. Uçucu yağın en önemli kısmı Thujon'dur.
Kullanımı : İnfizyon halinde iştah açıcı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca halk arasında yaraların ve alerjik kaşıntıların tedavisinde de kullanılmaktadır.
Botanik Özellikleri :
Acı Pelin yarı çalımsı çok yıllık bir bitkidir. Derinlere inebilen bir kök sistemine sahiptir. Dik duran ve dallanan sapları 60-100 cm kadar yüksekliktedir. Sapları çok fazla yapraklıdır, grimsi renkte tüylerle kaplıdır. Yapraklar bitkinin üst kısmına doğru küçülürler ve her iki yüzleri grimsi tüylüdür. Yapraklar parçalıdır ve her parça ucu hafif sivrileşerek son bulur. Yapraklar saplıdır.
Her çiçek sapında çok sayıda yarı kubbemsi eğik, sarı renkli çok sayıda çiçekçiğin bulunduğu çiçek düğmeleri, dallanmış bir salkım teşkil ederler. Açık renkli çiçekler boru şeklinde olup, çiçek düğmesinin dış kısmında olanlar yalnız dişi çiçeklerdir. Uç kısmında olanlar ise hermafrodittir. Döllenme böceklerle veya rüzgarla olur. ters yumurta şeklinde olan 1.5 mm kadar uzunluğu bulunan meyve genellikle gri kahverengidir. Meyvenin üzeri dalgalıdır.
Kültürü
İklim ve Toprak İstekleri : Tıbbi bitkiler içinde vermut yetiştirme koşulu yönünden en az müşkülpesentler arasındadır. Öyle ki tarıma uygun olmayan taşlık yerlerde bile vermut yetişebilir. Ancak kireçli, kumlu-tınlı topraklar en uygunudur. Rüzgardan korunan, sıcak ve kurak yerleri tercih eder. Vermut deniz kıyısından yüksek dağlara kadar her yerde yetişir.
Tohumluk : Ortalama 1000 dane ağırlığı 0.086 gr'dır. Safiyetinin % 92, çimlenme gücünün % 75 olması istenir. 10 gün içinde 20 oC'de çimlenme tamamlanır. Tohumluğun çimlenme kabiliyeti 3-4 yıl değişmez.
Yetiştirme tekniği : Vermutun ön bitki bakımından özel bir isteği yoktur. Ancak çok yıllık olması nedeni ile gübrelenmiş bir çapa bitkisinden sonra gelmesi arzulanır. Yabancı otları bulunmaya tarlaya ekimle üretim yapılabilir. Bu durumda sıra arsı mesafesinin 50 cm olması gerekir. Ancak ilk yetişme devresi yavaş olduğundan yabancı ot sorunu büyüktür. Bu nedenle direk tarlaya ekim yerine önce yastıklarda yetiştirilmesi önerilmektedir. Direkt tarlaya ekim yapıldığında 0.4-0.5 kg/da tohumluk yeterlidir. Eğer yastıklarda fide elde edilerek üretim yapılacak ise 20-50 gr tohumluk bir dekar için kafidir. Fide dikiminde 50x30 cm aralıkla dikimi tarlaya yapılır. Direkt ekimde tarlanın çok iyi hazırlanması, toprağın hafif bastırılması gerekir.
Yeterince çiftlik gübresi yanında Vermutun bolca azotlu ve potaslı gübre ile gübrelenmesi gerekir.
Hasat : temmuz, Ağustos aylarında yaprakları aynı şekilde yan dalların çiçekli uçları toplanır.
Vermut hasadında saplar az veya çok odunlaştıklarından kosa ve orakla biçilmesi gerekir. Büyük sahalar için biçme makinaları da kullanılabilir. Biçme yüksekliği sapın çıplaklığına göre ayarlanır. Alt kısımları odunlaşmış plantajlarda önce üstten biçmeli, sonradan ikinci kez sapların tarlada kalmaması için dipten biçilmelidir.
Tohum elde edilmek istendiğinde tohumlar olgunlaşmaya kadar tarlada bırakılır. Ancak tohum dökülme söz konusu olduğundan erken biçilir fakat uzun süre korumaya ve olgunlaşmaya bırakılır. Daha sonra uygun bir harman makinası ile harmanı yapılır.
Kurutma : Hasattan sonra tabii kurutma kurak ve güneşli yerlerde mümkündür. Suni kurutma düşük sıcaklıkta yapılmalıdır. Böylece uçucu yağ kaybı önlenir. Yeşil herba da kurutma oranı 3-5 / 1 dir.
Verim : Herba verimi 200-500 kg/da arasında değişmektedir. Anak drog olarak bulunan % 10-15'i hesaplanır.
Hasatlık ve Zararlıları : Vermut değişik hastalık ve zararlılara maruz kalır. Yapraklarda yenme ve kemirme ile bazı böceklerin zararlıları görülür.
Tüketimi
Kullanılan Bitki Kısmı : Herba Absinthii
Etken madde : % 0.5-1.3 oranında bulunan uçucu yağ mavi, yeşil veya turuncu renktedir. Uçucu yağın en önemli kısmı Thujon'dur.
Kullanımı : İnfizyon halinde iştah açıcı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca halk arasında yaraların ve alerjik kaşıntıların tedavisinde de kullanılmaktadır.