Livadi
19.08.2010, 09:52
http://www.oib.gov.tr/arac_muayene/ilmaps/afyon.jpg
Afyonkarahisar ili, Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde İç Batı Anadolu Bölümü'nde yer alan bir ilidir.
Coğrafya
Merkez nüfusu 170.455'tir(bknz. TUİK).Toplam nüfusu 201.326'dır. Türkiye Cumhuriyeti'nin 81 ilinden biri olan Afyonkarahisar ili, Anadolu yarımadasının batıya yakın ortasında ve Ege Bölgesi'nin iç kesiminde yer alır. İç Anadolu yaylasının Ege kıyılarına açılan bir eşiği, bir geçidi durumundadır. Çevresinde Eskişehir, Konya, Isparta, Denizli, Uşak ve Kütahya illeri bulunur. Kuzey doğudan güney batıya uzandıkça alçalan ovaları ile hem Orta Anadolu'dan ve hem de Ege Bölgesi'nden sayılır. En kuzeyde Eskişehir sınırından, en güneyde Denizli sınırına kadar kuzey doğudan güney batıya uzunluğu 210 kilometredir. Eni ise Kütahya sınırından Isparta sınırına kadar kuzey batıdan güney doğuya 112 kilometredir. Denizli'ye doğru incelerek eni 20 kilometreye kadar düşer, bir parça halindedir.
İlin diğer komşu illerle sınırları Eskişehir ile 12, Konya ile 96, Isparta ile 152, Denizli ile 128, Uşak ile 48 ve Kütahya ile 48 kilometre olup, sınırlarının toplam uzunluğu 616 kilometredir.
Kısa tarihçe
Bilindiği kadarıyla ilk olarak Hitit egemenliğinde olan Afyonkarahisar toprakları, sonra sırası ile Frigya ve Lidya egemenliğine geçti.[1] Daha sonra M.Ö. 16 yüzyılda Pers egemenliğine giren Afyonkarahisar'ı Büyük İskender fethetti. Onun ölümünden sonra Selevkos ve Bergama Krallıkları'nın egemenliğine giren topraklar, daha sonra Roma İmparatorluğu topraklarına katıldı. Malazgirt Savaşı'ndan sonra Sultan I. Mesut'un emri ile Akronium Kalesi'nin eteklerine Karaşar Türkleri yerleşmiş ve daha sonra kaleye Karahisar adı verilmiştir. Karahisar ve yöresi, Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali'nin "Sahip" unvanı nedeniyle "Karahisar-ı Sahip" olarak anılmıştır. Karahisar-ı Sahip "Vezirin Karahisarı" anlamına gelmektedir. Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın fethiyle ilk kez Türk egemenliğine giren topraklar, 1. Haçlı Seferi sırasındaki Hristiyan egemenliğininden sonra Alaaddin Keykubat tarafından yeniden Türk yönetimine alındı. 12. yüzyılda Germiyanoğullları'nın egemenliğinde olan bölge, sonra Osmanlı İmparatorluğu yönetimine girdi.
Yüzey şekilleri
Dağlar
* Sultan Dağları, 2610 m.
* Akdağ, 2343 m.
* Emir Dağları, 2281 m.
* Kumalar Dağı’ 2247 m.
* Ahır Dağı, 1940 m.
* Kızılçal Dağı, 1601 m.
* Paşa Dağı, 1595 m.
* Kasım Dağı, 1587 m.
* Kirseli Dağı, 1575 m.
* İlbulak Dağı, 1570 m.
* Asar Dağı 1400 m.
* Eyerli Dağı 1350 m.
Akarsu ve göller
Akarsular
* Akarçay Nehri
* Aksu Deresi (Araplı deresi)
* Seyitler Çayı
* Çayözü Deresi
* Kali Çayı
* Çay Deresi
Göller
* Akşehir Gölü,
* Eber Gölü,
* Karamık Gölü (Bataklığı),
* Acı Göl,
* Işıklı Gölü,
* Emre Gölü ve
* Selevir, Seyyidler, Karakuyu ve Döğer gibi göletler.
Havzalar
* Akarçay Havzası
Ovalar
Afyon ovası, Çamur ova, Gül ovası, Sandıklı ovası, Şuhut ovası gibi birikinti ovaları bulunur.
İklim
Sıcaklık
Afyonkarahisar ili içerisinde bulunan hava bilgisi istasyonlarının uzun yıllık verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 11.1 °C dir. En soğuk ay olan Ocak ayında ortalama sıcaklık 0.2 °C dir. En sıcak ay olan Temmuz ayında ise ortalama sıcaklık değeri 22.1 °C dir.
Yağış
Afyonkarahisar ili İç Anadolu Karasal İklim bölgesinde yer alması nedeniyle bu yağış düzeninin etkileri altında bulunmaktadır ve ilde yıllık yağış ortalaması 407 mm dir. Yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer.
Ekonomi
Afyonun Temel sanayi ürünleri Mermer ve gıda üzerinedir. Mermer ve Traverten taşında Dünyanın önde gelen Üreticilerindendir Afyon sanayisi.
Et tavuk ve yumurtacılık'ta son derece gelişmiştir. Türkiye Et ve yumurta borsasına yön vermektedir.
Türkiye içinde ise Afyon deyince akıla şu ürün ve nesneler gelir:
Milli mucadele:Cumhuriyetin kazanildigi topraklar; anadolunun kilidi Afyonkarahisar. Kurtulus savasinda cok onemli savaslara sahiplik yapmistir (Kocatepe, Dumlupinar), yunanlar burada husrana ugratilip Izmire kadar puskurtulup denize dokulmustur. Gunumuzde utku aniti anit parkta bunu simgelemektedir.
Termal; Turkiyenin termal baskentidir; en fazla termal yatak kapasitesine sahip ildir. Turkiyede kisi basina dusen bes yildizli otel sayisinda en fazla tesise sahip ildir. En onemli merkezleri: Gazligol, Omer, Gecek, Hudai ve Heybelidir.
Mermer: Iscehisar ilcesinden dünyanin en kaliteli beyaz mermeri çıkmaktadır. Antik çağlarda birçok yerde kullanılmıştır; örneğin Efes antik tiyatro. Günümüzde birçok yerli ve yabanci ünlünün evini süslemektedir. Amerikadaki Beyaz Saraya'da döşenmiştir.
Haşhaş: isminden belli olduğu gibi haşhaş'ın anavatanıdır. Türkiyenin tek alkaloid(morfin)fabrikasi Bolvadin ilçesindedir.
Kaymak: En iyi Kaymak, Manda sütünden elde edilir. Ancak günümüzde pek bulunmamaktadır ve inek sütünden imal edilmektedir.
Sucuk: Afyon sucuğu Kayseri sucuğundan lezzet bakımından daha farklıdır. Türkiye çapında 4-5 ulusal markası vardır.
Lokum: Afyonun lokumu her damak zevkine hitap eden tiplerde üretilir. Özellikle Kaymaklı lokumu son derece popülerdir.
Afyon ev ekmeği: Patates ezmesi ilave edilen meşhur ev ekmeği, 1 haftalık dayanma süresi ile çok sevilen ve besleme değeri normal ekmeklerden daha yüksek olan bir ekmek türüdür.
Yumurta: Turkiyenin yumurta borsasidir, ayda 40.000.000 uretimi vardir Et: Turkiyenin et borsasi.Istanbul etinin 60 % temin ediyordur.
Ekmek kadayıfı: Afyon orijinli bir tatlı türü olup, tüm Türkiyede sevilerek yenen bir tatlı türüdür. Özellikle Süt kaymağı ile beraber yenilmesi tercih edilmektedir.Ekmek kadayıfı çeşitleri ise vişneli, cevizli, olmak üzere birçok çeşit içermektedir.En ünlü kadayıfçısı ise kadyıfçı lokman ismiyle ün yapmış cemaloğlu kadayıflarıdır gsm no: 0536 828 37 22 sipariş alınır...
Yün: dunyanin yun borsasi Bolvadin ilcesindedir.
Sandıklı veŞuhut Patatesi: Sandıklı ve Şuhut bölgesinde sınırlı miktarda yetişen bir tür tatlı patetesi ile, Türkiyenin her yerinde aranan ve tercih edilen değerli bir patates türüdür.
Napolyon kirazi: Sultandağı ilçesi ve Erkmen beldesinde yetiştirilmektedir. Ihracata gitmektedir. Türkiyenin besin değeri en yuksek kirazıdır, tescillidir.
Kızılay Maden Suyu: Ihsaniye ilçesinde çıkmaktadır.Dünyanin en iyi maden suyudur; defalarca uluslararasi ödüller kazanmıştır (1934 Paris fuari), tesis dünyanın en modern dolum tesisidir, dakikada 100.000 şişe dolum yapılmaktadır. Sade ve meyveli olarak dünyanin dört bir yanına ihrac edilmektedir. Osmanlı döneminde padişahlar Afyonkarahisardan Istanbula getirtirlermis.
Arpa: Türkiyenin en kaliteli arpası burada üretilmektedir. Bu yüzdendir ki Efes Pilsen yıllar önce buraya bira fabrikasını kurmuştur.
BuğdayTürkiyedeki en önemli buğday üretim merkezlerinden olup, Konya ve Ankaradan sonra başı çekmektedir. Bayat kokboya kilimi: dunyaca unludur ve Bayat ilcesinde dokunmaktadir.
Ulasim: Turkiyenin Istanbuldan sonraki en islek kavsagidir. Yaz gunlerinde gunde 100-150.000 arac gecmektedir. Türkiyenin 4 istikametine demiryolu olan tek ilidir. Türkiye demiryollarinin 7 bölgesinden biridir.
Karahisar kalesi; Afyonkarahisara adını vermiştir.
Turizm
Kaplıcalar
Afyonkarahisar ilinde,
* Bolvadin Heybeli Kaplıcası (Heybeli veya Kızılkilise Kaplıcası),
* Gazlıgöl Kaplıcası,
* Sandıklı Hüdai Termal Turizm Merkezi (Sandıklı Hüdai Kaplıcaları),
* Ömer Gecek Kaplıcası bulunur.
İlin milletvekilleri
Ana madde: Afyonkarahisar milletvekilleri
* Veysel Eroğlu (Çevre ve Orman Bakanı) AKP
* Sait Açba (Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı) AKP
* Abdulkadir Akçam (ESKİ BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANI)MHP
* Zekeriya Aslan AKP
* Halil Aydoğan AKP
* Ahmet Koca AKP
* Halil Ünlütepe CHP
Afyonkarahisar ili, Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde İç Batı Anadolu Bölümü'nde yer alan bir ilidir.
Coğrafya
Merkez nüfusu 170.455'tir(bknz. TUİK).Toplam nüfusu 201.326'dır. Türkiye Cumhuriyeti'nin 81 ilinden biri olan Afyonkarahisar ili, Anadolu yarımadasının batıya yakın ortasında ve Ege Bölgesi'nin iç kesiminde yer alır. İç Anadolu yaylasının Ege kıyılarına açılan bir eşiği, bir geçidi durumundadır. Çevresinde Eskişehir, Konya, Isparta, Denizli, Uşak ve Kütahya illeri bulunur. Kuzey doğudan güney batıya uzandıkça alçalan ovaları ile hem Orta Anadolu'dan ve hem de Ege Bölgesi'nden sayılır. En kuzeyde Eskişehir sınırından, en güneyde Denizli sınırına kadar kuzey doğudan güney batıya uzunluğu 210 kilometredir. Eni ise Kütahya sınırından Isparta sınırına kadar kuzey batıdan güney doğuya 112 kilometredir. Denizli'ye doğru incelerek eni 20 kilometreye kadar düşer, bir parça halindedir.
İlin diğer komşu illerle sınırları Eskişehir ile 12, Konya ile 96, Isparta ile 152, Denizli ile 128, Uşak ile 48 ve Kütahya ile 48 kilometre olup, sınırlarının toplam uzunluğu 616 kilometredir.
Kısa tarihçe
Bilindiği kadarıyla ilk olarak Hitit egemenliğinde olan Afyonkarahisar toprakları, sonra sırası ile Frigya ve Lidya egemenliğine geçti.[1] Daha sonra M.Ö. 16 yüzyılda Pers egemenliğine giren Afyonkarahisar'ı Büyük İskender fethetti. Onun ölümünden sonra Selevkos ve Bergama Krallıkları'nın egemenliğine giren topraklar, daha sonra Roma İmparatorluğu topraklarına katıldı. Malazgirt Savaşı'ndan sonra Sultan I. Mesut'un emri ile Akronium Kalesi'nin eteklerine Karaşar Türkleri yerleşmiş ve daha sonra kaleye Karahisar adı verilmiştir. Karahisar ve yöresi, Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali'nin "Sahip" unvanı nedeniyle "Karahisar-ı Sahip" olarak anılmıştır. Karahisar-ı Sahip "Vezirin Karahisarı" anlamına gelmektedir. Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın fethiyle ilk kez Türk egemenliğine giren topraklar, 1. Haçlı Seferi sırasındaki Hristiyan egemenliğininden sonra Alaaddin Keykubat tarafından yeniden Türk yönetimine alındı. 12. yüzyılda Germiyanoğullları'nın egemenliğinde olan bölge, sonra Osmanlı İmparatorluğu yönetimine girdi.
Yüzey şekilleri
Dağlar
* Sultan Dağları, 2610 m.
* Akdağ, 2343 m.
* Emir Dağları, 2281 m.
* Kumalar Dağı’ 2247 m.
* Ahır Dağı, 1940 m.
* Kızılçal Dağı, 1601 m.
* Paşa Dağı, 1595 m.
* Kasım Dağı, 1587 m.
* Kirseli Dağı, 1575 m.
* İlbulak Dağı, 1570 m.
* Asar Dağı 1400 m.
* Eyerli Dağı 1350 m.
Akarsu ve göller
Akarsular
* Akarçay Nehri
* Aksu Deresi (Araplı deresi)
* Seyitler Çayı
* Çayözü Deresi
* Kali Çayı
* Çay Deresi
Göller
* Akşehir Gölü,
* Eber Gölü,
* Karamık Gölü (Bataklığı),
* Acı Göl,
* Işıklı Gölü,
* Emre Gölü ve
* Selevir, Seyyidler, Karakuyu ve Döğer gibi göletler.
Havzalar
* Akarçay Havzası
Ovalar
Afyon ovası, Çamur ova, Gül ovası, Sandıklı ovası, Şuhut ovası gibi birikinti ovaları bulunur.
İklim
Sıcaklık
Afyonkarahisar ili içerisinde bulunan hava bilgisi istasyonlarının uzun yıllık verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 11.1 °C dir. En soğuk ay olan Ocak ayında ortalama sıcaklık 0.2 °C dir. En sıcak ay olan Temmuz ayında ise ortalama sıcaklık değeri 22.1 °C dir.
Yağış
Afyonkarahisar ili İç Anadolu Karasal İklim bölgesinde yer alması nedeniyle bu yağış düzeninin etkileri altında bulunmaktadır ve ilde yıllık yağış ortalaması 407 mm dir. Yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer.
Ekonomi
Afyonun Temel sanayi ürünleri Mermer ve gıda üzerinedir. Mermer ve Traverten taşında Dünyanın önde gelen Üreticilerindendir Afyon sanayisi.
Et tavuk ve yumurtacılık'ta son derece gelişmiştir. Türkiye Et ve yumurta borsasına yön vermektedir.
Türkiye içinde ise Afyon deyince akıla şu ürün ve nesneler gelir:
Milli mucadele:Cumhuriyetin kazanildigi topraklar; anadolunun kilidi Afyonkarahisar. Kurtulus savasinda cok onemli savaslara sahiplik yapmistir (Kocatepe, Dumlupinar), yunanlar burada husrana ugratilip Izmire kadar puskurtulup denize dokulmustur. Gunumuzde utku aniti anit parkta bunu simgelemektedir.
Termal; Turkiyenin termal baskentidir; en fazla termal yatak kapasitesine sahip ildir. Turkiyede kisi basina dusen bes yildizli otel sayisinda en fazla tesise sahip ildir. En onemli merkezleri: Gazligol, Omer, Gecek, Hudai ve Heybelidir.
Mermer: Iscehisar ilcesinden dünyanin en kaliteli beyaz mermeri çıkmaktadır. Antik çağlarda birçok yerde kullanılmıştır; örneğin Efes antik tiyatro. Günümüzde birçok yerli ve yabanci ünlünün evini süslemektedir. Amerikadaki Beyaz Saraya'da döşenmiştir.
Haşhaş: isminden belli olduğu gibi haşhaş'ın anavatanıdır. Türkiyenin tek alkaloid(morfin)fabrikasi Bolvadin ilçesindedir.
Kaymak: En iyi Kaymak, Manda sütünden elde edilir. Ancak günümüzde pek bulunmamaktadır ve inek sütünden imal edilmektedir.
Sucuk: Afyon sucuğu Kayseri sucuğundan lezzet bakımından daha farklıdır. Türkiye çapında 4-5 ulusal markası vardır.
Lokum: Afyonun lokumu her damak zevkine hitap eden tiplerde üretilir. Özellikle Kaymaklı lokumu son derece popülerdir.
Afyon ev ekmeği: Patates ezmesi ilave edilen meşhur ev ekmeği, 1 haftalık dayanma süresi ile çok sevilen ve besleme değeri normal ekmeklerden daha yüksek olan bir ekmek türüdür.
Yumurta: Turkiyenin yumurta borsasidir, ayda 40.000.000 uretimi vardir Et: Turkiyenin et borsasi.Istanbul etinin 60 % temin ediyordur.
Ekmek kadayıfı: Afyon orijinli bir tatlı türü olup, tüm Türkiyede sevilerek yenen bir tatlı türüdür. Özellikle Süt kaymağı ile beraber yenilmesi tercih edilmektedir.Ekmek kadayıfı çeşitleri ise vişneli, cevizli, olmak üzere birçok çeşit içermektedir.En ünlü kadayıfçısı ise kadyıfçı lokman ismiyle ün yapmış cemaloğlu kadayıflarıdır gsm no: 0536 828 37 22 sipariş alınır...
Yün: dunyanin yun borsasi Bolvadin ilcesindedir.
Sandıklı veŞuhut Patatesi: Sandıklı ve Şuhut bölgesinde sınırlı miktarda yetişen bir tür tatlı patetesi ile, Türkiyenin her yerinde aranan ve tercih edilen değerli bir patates türüdür.
Napolyon kirazi: Sultandağı ilçesi ve Erkmen beldesinde yetiştirilmektedir. Ihracata gitmektedir. Türkiyenin besin değeri en yuksek kirazıdır, tescillidir.
Kızılay Maden Suyu: Ihsaniye ilçesinde çıkmaktadır.Dünyanin en iyi maden suyudur; defalarca uluslararasi ödüller kazanmıştır (1934 Paris fuari), tesis dünyanın en modern dolum tesisidir, dakikada 100.000 şişe dolum yapılmaktadır. Sade ve meyveli olarak dünyanin dört bir yanına ihrac edilmektedir. Osmanlı döneminde padişahlar Afyonkarahisardan Istanbula getirtirlermis.
Arpa: Türkiyenin en kaliteli arpası burada üretilmektedir. Bu yüzdendir ki Efes Pilsen yıllar önce buraya bira fabrikasını kurmuştur.
BuğdayTürkiyedeki en önemli buğday üretim merkezlerinden olup, Konya ve Ankaradan sonra başı çekmektedir. Bayat kokboya kilimi: dunyaca unludur ve Bayat ilcesinde dokunmaktadir.
Ulasim: Turkiyenin Istanbuldan sonraki en islek kavsagidir. Yaz gunlerinde gunde 100-150.000 arac gecmektedir. Türkiyenin 4 istikametine demiryolu olan tek ilidir. Türkiye demiryollarinin 7 bölgesinden biridir.
Karahisar kalesi; Afyonkarahisara adını vermiştir.
Turizm
Kaplıcalar
Afyonkarahisar ilinde,
* Bolvadin Heybeli Kaplıcası (Heybeli veya Kızılkilise Kaplıcası),
* Gazlıgöl Kaplıcası,
* Sandıklı Hüdai Termal Turizm Merkezi (Sandıklı Hüdai Kaplıcaları),
* Ömer Gecek Kaplıcası bulunur.
İlin milletvekilleri
Ana madde: Afyonkarahisar milletvekilleri
* Veysel Eroğlu (Çevre ve Orman Bakanı) AKP
* Sait Açba (Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı) AKP
* Abdulkadir Akçam (ESKİ BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANI)MHP
* Zekeriya Aslan AKP
* Halil Aydoğan AKP
* Ahmet Koca AKP
* Halil Ünlütepe CHP