Mr.Muhendis
09.07.2010, 20:26
Orman bakımının amacı temelde iki noktada toplanabilir:
- Toprağın üretim potansiyelini korumak ve iyileştirmek,
- Meşceredeki tür bileşimini, meşcerenin kuruluşunu, büyüme
kapasitesini ve meşcereyi oluşturan bireylerin niteliklerini işletme amaçlarına en uygun biçimde yöneltmek ve ormanın sürekliliğinisağlamak.
Klasik anlamdaki böyle bir amaç tanımlanması dışında, Orta Avrupa'daki doğaya uygun işletme anlayışına göre; "yetişme ortamı koşullarına uygun ağaç türü karışımını korumak, meşcerede belirli sayıdaki seçkin (elit) ağaçların bakımını sağlamak ve katlı bir kuruluş oluşturmak" şeklindeki tanımlama da kullanılmaktadır (Köstler 1952). Leibıındgııt (1988) ise orman bakımının amaçlarını biraz daha genişletmiş ve bu amaçları, yetişme ortamı verim gücünün korunması veya yeniden kazanılması, ormanın koruyucu etkisinin sürdürülmesi, kütle ve değer olarak verim düzeyinden en iyi şekilde yararlanılması ile çevre etkisi ve diğer yararlı sosyal etkilerin güvence altına alınması olarak tanımlamıştır. Ayrıca bu amaçlara olanaklar çerçevesinde büyük bir güvence (rizikosu en az) ve yine mümkün olduğunca düşük maliyet ile erişilmeye çalışılması gerektiğini de eklemiştir (Çolak-Pitterle 1999).
Bu tanımlamalardan anlaşılacağı gibi ormanda uygulanacak bakım önlemleri, yetişme ortamı koşullarını göz önünde bulundurarak ormanın sürekliliğini ve ormandan beklenen yararların en üst düzeyde gerçekleşmesini sağlamayı hedef alır. Bunun için meşcere bütünlüğüne yönelik işlemler uygulandığı gibi tek ağaca yönelik bakım işlemleri de uygulanabilir.
Ormandan beklenen yararların gerçekleştirilmesi her şeyden önce, ormanın yetişme ortamı koşullarına uygun bir tür bileşimine ve kuruluşa kavuşturulmasıyla mümkündür. Ancak böylece meşcerelerin dış etkilere karşı dayanıklılığı artırılarak sürekliliği sağlanabilir. Bu nedenle bakım önlemlerinin seçimi ve uygulanmasında ekolojik koşulların saptanması öncelik gösterir. Böylece orman gelişiminin her evresinde ekolojik koşullara, türlere ve beklenen yararlara en uygun bir meşcere kuruluşunun oluşturulmasına çalışılır.
Orman bakımında meşcere bütünlüğü temel olmakla birlikte tek ağaç bakımı da söz konusu olabilir. Meşcere bütünlüğüne yönelik bakımlarda meşcerenin botanik bileşimine ve bireyler arası dayanışmanın güçlendirilmesine yönelik meşcere kuruluşunun düzenlenmesi çalışmaları yapılırken, tek ağaç bakımlarında iyi nitelikli bireylerin seçimi, korunması, artımının hızlandırılması ve nitelikli gövdeler elde edilmesi yönünde önlemlere başvurulur. Meşcere bütünlüğüne yönelik işlemler aynı anda toprağın üretim potansiyelini korumayı ve artırmayı da gerçekleştirir. Çünkü doğal koşullara uygun tür seçimi ve kapalılığın düzenlenmesi ölü örtü ayrışmasının ve diri örtü gelişiminin istenilen düzeyde tutulmasına olanak verir.
Bakım amacıyla yapılan kesimlerle ara ürün elde edilir. Fakat bakım evresinde ürün bir amaç değil sonuçtur. Bakım işlemleri ormanın geleceğine yöneliktir. İsviçreli silvikültür Profesörü Schâdelin'in belirttiği gibi "amaç yüksek ve uzaktadır ona eriştirecek yol burada ve bugünden başlar" (Saatçioğlu 1976).
- Toprağın üretim potansiyelini korumak ve iyileştirmek,
- Meşceredeki tür bileşimini, meşcerenin kuruluşunu, büyüme
kapasitesini ve meşcereyi oluşturan bireylerin niteliklerini işletme amaçlarına en uygun biçimde yöneltmek ve ormanın sürekliliğinisağlamak.
Klasik anlamdaki böyle bir amaç tanımlanması dışında, Orta Avrupa'daki doğaya uygun işletme anlayışına göre; "yetişme ortamı koşullarına uygun ağaç türü karışımını korumak, meşcerede belirli sayıdaki seçkin (elit) ağaçların bakımını sağlamak ve katlı bir kuruluş oluşturmak" şeklindeki tanımlama da kullanılmaktadır (Köstler 1952). Leibıındgııt (1988) ise orman bakımının amaçlarını biraz daha genişletmiş ve bu amaçları, yetişme ortamı verim gücünün korunması veya yeniden kazanılması, ormanın koruyucu etkisinin sürdürülmesi, kütle ve değer olarak verim düzeyinden en iyi şekilde yararlanılması ile çevre etkisi ve diğer yararlı sosyal etkilerin güvence altına alınması olarak tanımlamıştır. Ayrıca bu amaçlara olanaklar çerçevesinde büyük bir güvence (rizikosu en az) ve yine mümkün olduğunca düşük maliyet ile erişilmeye çalışılması gerektiğini de eklemiştir (Çolak-Pitterle 1999).
Bu tanımlamalardan anlaşılacağı gibi ormanda uygulanacak bakım önlemleri, yetişme ortamı koşullarını göz önünde bulundurarak ormanın sürekliliğini ve ormandan beklenen yararların en üst düzeyde gerçekleşmesini sağlamayı hedef alır. Bunun için meşcere bütünlüğüne yönelik işlemler uygulandığı gibi tek ağaca yönelik bakım işlemleri de uygulanabilir.
Ormandan beklenen yararların gerçekleştirilmesi her şeyden önce, ormanın yetişme ortamı koşullarına uygun bir tür bileşimine ve kuruluşa kavuşturulmasıyla mümkündür. Ancak böylece meşcerelerin dış etkilere karşı dayanıklılığı artırılarak sürekliliği sağlanabilir. Bu nedenle bakım önlemlerinin seçimi ve uygulanmasında ekolojik koşulların saptanması öncelik gösterir. Böylece orman gelişiminin her evresinde ekolojik koşullara, türlere ve beklenen yararlara en uygun bir meşcere kuruluşunun oluşturulmasına çalışılır.
Orman bakımında meşcere bütünlüğü temel olmakla birlikte tek ağaç bakımı da söz konusu olabilir. Meşcere bütünlüğüne yönelik bakımlarda meşcerenin botanik bileşimine ve bireyler arası dayanışmanın güçlendirilmesine yönelik meşcere kuruluşunun düzenlenmesi çalışmaları yapılırken, tek ağaç bakımlarında iyi nitelikli bireylerin seçimi, korunması, artımının hızlandırılması ve nitelikli gövdeler elde edilmesi yönünde önlemlere başvurulur. Meşcere bütünlüğüne yönelik işlemler aynı anda toprağın üretim potansiyelini korumayı ve artırmayı da gerçekleştirir. Çünkü doğal koşullara uygun tür seçimi ve kapalılığın düzenlenmesi ölü örtü ayrışmasının ve diri örtü gelişiminin istenilen düzeyde tutulmasına olanak verir.
Bakım amacıyla yapılan kesimlerle ara ürün elde edilir. Fakat bakım evresinde ürün bir amaç değil sonuçtur. Bakım işlemleri ormanın geleceğine yöneliktir. İsviçreli silvikültür Profesörü Schâdelin'in belirttiği gibi "amaç yüksek ve uzaktadır ona eriştirecek yol burada ve bugünden başlar" (Saatçioğlu 1976).