Livadi
16.04.2010, 22:50
Daha Az Su İle Daha Çok Üretim
Yazar : Hasan BOYACI
Mevlüt YILMAZ
Serdar TOPRAK
Dünya ve ülkemiz tatlı su kaynakları açısından oldukça fakirdir. Dünyanın toplam suyunun sadece %2,5 kadarı tatlı su kaynağından oluşmaktadır. Bu sebeple, tüm insanların su kaynaklarından yararlanmada daha dikkatli olmaları, yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının kullanımında en yüksek verimin hedeflenmesi gerekmektedir.
Ülkemizde suyun tarımsal alanlarda kullanımında yapılan yanlışlarla %70`lere yakın kayıplar olmaktadır. Uygun sulama sistemleriyle boşa akıtılan bu su, daha fazla alanın sulanmasında kullanılabilir. Bu sebeple tarımsal alanlarda en az su-en yüksek verim ilkesi ile sulama çalışmaları programlanmalıdır.
Bitkilerin farklı gelişme dönemlerinde ihtiyacı olan su ve elde edilecek verim ilişkisi farklılık gösterir. Yüksek ve nitelikli verim için hangi dönemde ne kadar suyun kullanılması gerekliliği doğru bir biçimde anlaşılmalıdır. Sorunun çözümü için belli bir sulama programı gereklidir. Sulama programı oluşturulmasında kullanılacak suyun ve tarımsal alanın durumu göz önüne alınmalıdır. Kurak ve yarı kurak bölgelerde bitkinin gelişebilmesi için bitki kök bölgesinde devamlı uygun miktarda su bulunmalıdır. Bitkilerin gelişme dönemleri çok önemli olmakla birlikte bitki kök bölgesinde uygun nem yoksa verimde azalmalar beklenebilir. Bunun için, mevsim içerisinde farklı sulama zamanlarının tespit edilmesi gerekir. Bitki büyüme esnasındaki su eksikliği ile verimdeki düşmeler arasında sıkı bir ilişki kurulmalıdır.
Kısıntılı sulama tekniği, bitkinin belli dönemlerde daha az sulanarak verim kayıplarına planlı olarak izin verilmesi stratejisidir. Kısıntılı sulamada normalden daha az su uygulanmakta ve daha fazla alan sulanmakta, bir başka deyişle daha fazla alan üretime açılmaktadır. Sulama programlarında farklı su kısıntıları uygulanabilir. Bitkinin gelişme dönemi içindeki farklılıkların bilinmesi gerekmektedir. Genelde uygulanan kısıntılı sulamalar ya dönemde su atlatılması (hiç su vermeme) ya da dönemde oransal su kısıntısıdır. Su atlatılması ile verim azalması, bitkinin tüm büyüme mevsimindeki farklı dönemlerde bir veya birkaç kez sulamaları keserek verimde azalmalar bulunarak belirlenir. Uygulanan su kısıntısı programları ile verimdeki azalmalar, bitkinin suya karşı gösterdiği hassasiyetin bilinmesini sağlar. Sulama programlarının değiştirilmesi yoluyla evapotranspirasyonun azaltılmasını ya da bitki su gereksinimini azaltmaktan çok hangi kısıntı düzeyine karar verilmesini sağlayacaktır.
1990-1992 yılları arasında Eskişehir Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü`nde yapılan bir çalışmada, mısır yetiştirilmesinde su kısıntısı programı uygulanmıştır. Bu amaçla dane mısırın 4 evresi (vegetasyon, tepe püskülü çıkarma, koçan çıkarma, süt olum) dikkate alınarak, bu farklı dönemlerde su kısıntısı ve su atlatma programı uygulanmıştır. Su-verim ilişkisinden yararlanılarak farklı sulama koşullarında uygulanan su kısıntısı ile kazanılan alan-üretim miktarı ve kısıntılı sulama neticesindeki ürün kaybı arasındaki fark değerlendirilmiştir. Bu fark hangi dönemde su kısıntısına gidilebileceğini gösterecektir.
Yapılan çalışmaya göre; su atlama yöntemi vegetasyon, koçan çıkarma ve süt olum dönemlerinde yapıldığında, buradan sağlanan su ile sulanacak yeni alandan elde edilen verim, su atlamadan kaynaklanan verim kaybından daha fazla çıkmıştır. Su kısıntısı yöntemi ise uygulanan iki dönemden koçan çıkarma döneminde verimli, tepe püskülü çıkarma döneminde ise verimli değildir. Bu çıkan sonuçlara göre; tepe püskülü çıkarma döneminde ne su atlatması, ne de oransal olarak su kısıntısı yapılabilir. Ancak diğer dönemlerde ise hem su atlatması, hem de oransal olarak su kısıntısı yapılabilir. Böylelikle su tasarrufu yapılarak daha fazla alan ve üretim miktarı elde edebilir. Ülkemizde bu gibi uygulamalarla su tasarrufu ile ilgili çalışmalar tüm bölge ve bitkilerde yürütülüp elde edilecek su ile daha fazla alanın sulanması sağlanarak doğal kaynaklarımızın optimum kullanımı sağlanabilir.
Yazar : Hasan BOYACI
Mevlüt YILMAZ
Serdar TOPRAK
Dünya ve ülkemiz tatlı su kaynakları açısından oldukça fakirdir. Dünyanın toplam suyunun sadece %2,5 kadarı tatlı su kaynağından oluşmaktadır. Bu sebeple, tüm insanların su kaynaklarından yararlanmada daha dikkatli olmaları, yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının kullanımında en yüksek verimin hedeflenmesi gerekmektedir.
Ülkemizde suyun tarımsal alanlarda kullanımında yapılan yanlışlarla %70`lere yakın kayıplar olmaktadır. Uygun sulama sistemleriyle boşa akıtılan bu su, daha fazla alanın sulanmasında kullanılabilir. Bu sebeple tarımsal alanlarda en az su-en yüksek verim ilkesi ile sulama çalışmaları programlanmalıdır.
Bitkilerin farklı gelişme dönemlerinde ihtiyacı olan su ve elde edilecek verim ilişkisi farklılık gösterir. Yüksek ve nitelikli verim için hangi dönemde ne kadar suyun kullanılması gerekliliği doğru bir biçimde anlaşılmalıdır. Sorunun çözümü için belli bir sulama programı gereklidir. Sulama programı oluşturulmasında kullanılacak suyun ve tarımsal alanın durumu göz önüne alınmalıdır. Kurak ve yarı kurak bölgelerde bitkinin gelişebilmesi için bitki kök bölgesinde devamlı uygun miktarda su bulunmalıdır. Bitkilerin gelişme dönemleri çok önemli olmakla birlikte bitki kök bölgesinde uygun nem yoksa verimde azalmalar beklenebilir. Bunun için, mevsim içerisinde farklı sulama zamanlarının tespit edilmesi gerekir. Bitki büyüme esnasındaki su eksikliği ile verimdeki düşmeler arasında sıkı bir ilişki kurulmalıdır.
Kısıntılı sulama tekniği, bitkinin belli dönemlerde daha az sulanarak verim kayıplarına planlı olarak izin verilmesi stratejisidir. Kısıntılı sulamada normalden daha az su uygulanmakta ve daha fazla alan sulanmakta, bir başka deyişle daha fazla alan üretime açılmaktadır. Sulama programlarında farklı su kısıntıları uygulanabilir. Bitkinin gelişme dönemi içindeki farklılıkların bilinmesi gerekmektedir. Genelde uygulanan kısıntılı sulamalar ya dönemde su atlatılması (hiç su vermeme) ya da dönemde oransal su kısıntısıdır. Su atlatılması ile verim azalması, bitkinin tüm büyüme mevsimindeki farklı dönemlerde bir veya birkaç kez sulamaları keserek verimde azalmalar bulunarak belirlenir. Uygulanan su kısıntısı programları ile verimdeki azalmalar, bitkinin suya karşı gösterdiği hassasiyetin bilinmesini sağlar. Sulama programlarının değiştirilmesi yoluyla evapotranspirasyonun azaltılmasını ya da bitki su gereksinimini azaltmaktan çok hangi kısıntı düzeyine karar verilmesini sağlayacaktır.
1990-1992 yılları arasında Eskişehir Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü`nde yapılan bir çalışmada, mısır yetiştirilmesinde su kısıntısı programı uygulanmıştır. Bu amaçla dane mısırın 4 evresi (vegetasyon, tepe püskülü çıkarma, koçan çıkarma, süt olum) dikkate alınarak, bu farklı dönemlerde su kısıntısı ve su atlatma programı uygulanmıştır. Su-verim ilişkisinden yararlanılarak farklı sulama koşullarında uygulanan su kısıntısı ile kazanılan alan-üretim miktarı ve kısıntılı sulama neticesindeki ürün kaybı arasındaki fark değerlendirilmiştir. Bu fark hangi dönemde su kısıntısına gidilebileceğini gösterecektir.
Yapılan çalışmaya göre; su atlama yöntemi vegetasyon, koçan çıkarma ve süt olum dönemlerinde yapıldığında, buradan sağlanan su ile sulanacak yeni alandan elde edilen verim, su atlamadan kaynaklanan verim kaybından daha fazla çıkmıştır. Su kısıntısı yöntemi ise uygulanan iki dönemden koçan çıkarma döneminde verimli, tepe püskülü çıkarma döneminde ise verimli değildir. Bu çıkan sonuçlara göre; tepe püskülü çıkarma döneminde ne su atlatması, ne de oransal olarak su kısıntısı yapılabilir. Ancak diğer dönemlerde ise hem su atlatması, hem de oransal olarak su kısıntısı yapılabilir. Böylelikle su tasarrufu yapılarak daha fazla alan ve üretim miktarı elde edebilir. Ülkemizde bu gibi uygulamalarla su tasarrufu ile ilgili çalışmalar tüm bölge ve bitkilerde yürütülüp elde edilecek su ile daha fazla alanın sulanması sağlanarak doğal kaynaklarımızın optimum kullanımı sağlanabilir.