Mr.Muhendis
02.01.2010, 19:06
1. TANIMI VE ÖNEMİ
Mısır bölgemizde önemli bitkilerden biri olarak tanımlanır. Bölgemizde 1997 yılında, 6702 hektar ekim alanından, 29.000 ton ürün elde edilmiştir.
2. İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ
2.1 İklim İsteği
Sıcaklık:
Mısır tipik bir sıcak iklim tahılıdır. Minimum çimlenme sıcaklığı 9-10 ºC olup, optimum çimlenme sıcaklığı 18 ºC nin üstündedir. 15 ºC nin altındaki sıcaklıklar ilk büyümeyi yavaşlattığından verimde belirgin düşüşlere yol açar. Şanlıurfa için hesaplanan 244 günlük yetişme süresi gerek birinci ve gerekse ikinci ürün mısır tarımına elverişli ise de, bu ilimizde 32 ºC nin üzerindeki sıcaklık birinci ürün mısırın gelişmesini olumsuz etkilemektedir. Çünkü mısır için çiçeklenme ve tane doldurma döneminde optimum büyüme ve gelişme döneminde uygun sıcaklık 24-30 ºC arasında değişmektedir.
Nem:
Ekimi izleyen günlerde soğuk ve fazla nemli hava çıkış ve ilk gelişmeyi geciktirir. Mısır bitkisinin nem isteği fazladır. Hava neminin %60'ın altına düşmemesi gerekir. Aşırı kurak ve aşırı sıcak karşısında stomalar görev yapamaz. Yapraklar solar, döllenmeyi engeller.
2.2 Toprak İsteği
Mısır bitkisinin toprak seçiciliği fazla değildir. Uygun ve zamanında işlenen ve gerekli besin maddeleri verilen değişik tip topraklarda mısır başarı ile yetiştirilebilir. Mısır bitkisi en iyi gelişmeyi ve en yüksek v erimi, organik madde alınabilir ve besin maddelerince zengin drenajı ve havalanması iyi olan derin, sıcak,tınlı topraklarda gösterir. Aşırı asit, aşırı alkali olmayan topraklarda yetiştirilebilen mısır bitkisi için hafif asit topraklar en uygun topraklardır.
3. YETİŞTİRME TEKNİĞİ
3.1 Ekim Nöbeti
Mısır, tahıllar ve baklagillerden sonra ikinci ürün olarak ekim nöbetine girmektedir. Örneğin buğday - mısır - pamuk, buğday - mısır - mercimek, mercimek - mısır - buğday önerilebilir.
3.2 Çeşit
Şanlıurfa Bölgesi'nde genellikle, ikinci ürün olarak orta-erkenci gruba giren çeşitlerin seçilmesi uygun olacaktır. Bunun için, Şanlıurfa koşullarındaki toplam yetişme süresi 100-120 gün olan çeşitlerin seçimi isabetli olacaktır. Bu kapsamda araştırma kuruluşlarınca yapılan çalışmalar sonucunda; Bölgemizde LG.55, MF.714, C.967, LG.60, DK.698, TTM8-19, Px9540, C949, G4507, XL72AA, 1TTM815 gibi çeşitler önerilmektedir.
3.3 Toprak Hazırlığı
Ana ürün hasadından sonra tarlada bitki artığı bırakılmamalıdır. Toprak gölge tavında iken döner kulaklı pullukla derin olarak sürülür. Arkasından hemen gobledisk ve flot çekilerek tohum yatağı hazırlanır.
3.4 Ekim
Bölgedeki araştırma kuruluşlarınca yapılan ekim zamanı denemeleri sonucunda yöremizde ikinci ürün mısırdan iyi verim alınabilmesi için haziran sonu temmuz başı en uygun ekim zamanı olarak tespit edilmiştir. Ekim sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20-25 cm olacak şekilde sıraya ekim en uygundur. Ekim derinliği, çeşit ve toprak ve iklim koşullarına bağlı olarak 4-6 cm arasında değişebilir. Dane mısırı yetiştirmede dekara atılacak tohumluk miktarı 2-3 kg arasındadır. Ekim yapıldıktan sonra çimlenme ve çıkışı sağlamak için tav suyu verilir.
3.5 Gübreleme
Dekara verilecek N ve P2O5 miktarları çeşitli etmenlere bağlı olarak 20 kg/da N ve 8-10 kg/da P2O5 arasında değişebilir. Fosforlu gübrenin tamamı ile Azotlu gübrenin yarısı ekimde tohum yatağına mibzerle verilmelidir.
Azotlu gübrenin yarısı ise bitki boyu 30-35 cm olduğu zaman mibzerle banda uygulanmalıdır. Araştırma sonuçlarına göre; 25 kg N/da azot dozu ve 20 cm. (7.143 bitki/da) sıra üzeri ekim sıklığı en ekonomik ve uygulanabilir sonuç olarak ortaya çıkmıştır
3.6 Sulama
Mısır yağışı yeterli olan bölgelerde sadece mısırın suya ihtiyaç duyduğu devrelerde (1.su tepe püskülüne yaklaşırken, 2.sukoçan püskülünde, 3.su süt olum döneminde) toplam üç su verilir. Fakat yöremizde yağış yeteli olmadığı için Mısır suya aşırı ihtiyaç göstermektedir. Sulamayla çıkış için gerekli nem sağlandıktan sonra bitki 10-15 cm boylandığında bitkinin fenolojik durumu da gözlenerek sulamaya başlanır. Yapılan araştırmalar sonucunda mısır bitkisinin II. ürün olarak yetiştirilmesinde birer hafta ara ile sulamaya ihtiyaç duyduğu ve sulama sayısının 12-13'e kadar çıktığı gözlenmiştir. Bununla beraber sulamalarda mısır bitkisinin suya en duyarlı olduğu tepe püskülüne yakın dönemlerde sulamanın zamanında yapılamasına azami dikkat edilmesi gerekmektedir. Sulamalara süt olum devresinden sonra son verilmelidir. Sulamalarda karık yöntemi uygulanmalı, karık uzunluğu tarlanın tesviye durumu şekli ve eğimi dikkate alınarak ayarlanmalıdır.
3.7 Bakım
Bitkiler 10-15 cm yüksekliğe ulaştığında yabancı ot mücadelesi için I. çapa ve sıra üzeri mesafesine göre seyretme yapılır. Bitki boyu 25-35 cm olunca sıra arasına lister çekilerek boğaz doldurması ve sulama karıkları oluşturulur. Otlanma ve karıkların durumuna göre 3.çapa yapılarak karıklar derinleştirilir.
3.8 Hastalık ve Zararlılar
1. Mısır Rastığı (Ustilage Maytis)
Mısır bitkisinde en yaygın görülen hastalıktır. Sap, yaprak koltukları koçan ve tepe püskülünde urlar meydana getirir. Hastalık toprak yoluyla geçtiği için ilaçlı savaşı yoktur.
Mısır Tarlası
Hastalıklı bitkiler toplanarak yok edilir. Tarlaya sporların bulaşmamasına çalışılır. Çok yaygın olduğu yerlerde tarlaya arka arkaya birkaç yıl mısır ekilememesi gerekir tohumlar civalı ilaçlarla ilaçlanmalı, erken ekimden kaçınılmalı, fazla azotlu gübre kullanılmamalıdır.
2. Mısır Kurdu (Ostrinia nubilalis)
Mısırda ilk zarar, ilk genç larvaların birbiri üzerine sarılı uç yaprakları delip içeri girmesiyle başlar. Sonra gövde, koçan ve erkek organda galeriler açar. İlaçlı mücadele yapılır.
3. Mısır Maymuncuğu (Tanymecus dilaticallis)
Erginler toprak yüzeyine yeni çıkan mısırların yapraklarını yemek ve büyüme konilerini kesmek suretiyle öneli zararlara neden olur. Mısırın 2-3 yapraklı döneminde de bu zarar önemli ölçüde sürer. Yüzey ve tohum ilaçlaması şeklinde mücadele yapılır. Yüzey ilaçlaması mısır toprak yüzeyin e çıkıp zarar vermeye başladığında yapılır.
4. Mısırda Bozkurt (Scotia "Aprohis" ipsilon)
Larvalar genç mısır bitkilerinin kök boğazını toprak yüzeyine yakın yerden keserler. İlaçlı mücadelesi yapılır. Kepekli ilaç hazırlanarak yağmur veya sulamadan sonra akşamüstü bitki diplerine yakın yerlere serpilir.
3.9 Hasat, Harman ve Depolanması
Dane üretimi için mısırların yaprakları ve koçan kavuzlarının kuruduğu, danelerin sertleştiği dönemde hasat edilmelidir.
Mısırlar koçan kavuzlarından ayıklanır. Eğer daneler somaktan ayrılmayacak kadar yaşsa harmanda kurutulur. Mısır daneleme makinasında daneler somaktan ayıklanır.
Geniş alanlarda üretilen mısırlarda biçerdöverlerle hasat yapılmaktadır. Depolanması için danedeki nem oranı en çok % 15 olmalıdır. %15 ten fazla nemli ise kurutulmalıdır. Kuru mısır temiz ve kuru depolarda depolanmalıdır.
4. VERİM
Yapılan araştırmalar sonucunda tane veriminin 1000-1397 kg/da arasında olduğu saptanmıştır.
Mısır bölgemizde önemli bitkilerden biri olarak tanımlanır. Bölgemizde 1997 yılında, 6702 hektar ekim alanından, 29.000 ton ürün elde edilmiştir.
2. İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ
2.1 İklim İsteği
Sıcaklık:
Mısır tipik bir sıcak iklim tahılıdır. Minimum çimlenme sıcaklığı 9-10 ºC olup, optimum çimlenme sıcaklığı 18 ºC nin üstündedir. 15 ºC nin altındaki sıcaklıklar ilk büyümeyi yavaşlattığından verimde belirgin düşüşlere yol açar. Şanlıurfa için hesaplanan 244 günlük yetişme süresi gerek birinci ve gerekse ikinci ürün mısır tarımına elverişli ise de, bu ilimizde 32 ºC nin üzerindeki sıcaklık birinci ürün mısırın gelişmesini olumsuz etkilemektedir. Çünkü mısır için çiçeklenme ve tane doldurma döneminde optimum büyüme ve gelişme döneminde uygun sıcaklık 24-30 ºC arasında değişmektedir.
Nem:
Ekimi izleyen günlerde soğuk ve fazla nemli hava çıkış ve ilk gelişmeyi geciktirir. Mısır bitkisinin nem isteği fazladır. Hava neminin %60'ın altına düşmemesi gerekir. Aşırı kurak ve aşırı sıcak karşısında stomalar görev yapamaz. Yapraklar solar, döllenmeyi engeller.
2.2 Toprak İsteği
Mısır bitkisinin toprak seçiciliği fazla değildir. Uygun ve zamanında işlenen ve gerekli besin maddeleri verilen değişik tip topraklarda mısır başarı ile yetiştirilebilir. Mısır bitkisi en iyi gelişmeyi ve en yüksek v erimi, organik madde alınabilir ve besin maddelerince zengin drenajı ve havalanması iyi olan derin, sıcak,tınlı topraklarda gösterir. Aşırı asit, aşırı alkali olmayan topraklarda yetiştirilebilen mısır bitkisi için hafif asit topraklar en uygun topraklardır.
3. YETİŞTİRME TEKNİĞİ
3.1 Ekim Nöbeti
Mısır, tahıllar ve baklagillerden sonra ikinci ürün olarak ekim nöbetine girmektedir. Örneğin buğday - mısır - pamuk, buğday - mısır - mercimek, mercimek - mısır - buğday önerilebilir.
3.2 Çeşit
Şanlıurfa Bölgesi'nde genellikle, ikinci ürün olarak orta-erkenci gruba giren çeşitlerin seçilmesi uygun olacaktır. Bunun için, Şanlıurfa koşullarındaki toplam yetişme süresi 100-120 gün olan çeşitlerin seçimi isabetli olacaktır. Bu kapsamda araştırma kuruluşlarınca yapılan çalışmalar sonucunda; Bölgemizde LG.55, MF.714, C.967, LG.60, DK.698, TTM8-19, Px9540, C949, G4507, XL72AA, 1TTM815 gibi çeşitler önerilmektedir.
3.3 Toprak Hazırlığı
Ana ürün hasadından sonra tarlada bitki artığı bırakılmamalıdır. Toprak gölge tavında iken döner kulaklı pullukla derin olarak sürülür. Arkasından hemen gobledisk ve flot çekilerek tohum yatağı hazırlanır.
3.4 Ekim
Bölgedeki araştırma kuruluşlarınca yapılan ekim zamanı denemeleri sonucunda yöremizde ikinci ürün mısırdan iyi verim alınabilmesi için haziran sonu temmuz başı en uygun ekim zamanı olarak tespit edilmiştir. Ekim sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20-25 cm olacak şekilde sıraya ekim en uygundur. Ekim derinliği, çeşit ve toprak ve iklim koşullarına bağlı olarak 4-6 cm arasında değişebilir. Dane mısırı yetiştirmede dekara atılacak tohumluk miktarı 2-3 kg arasındadır. Ekim yapıldıktan sonra çimlenme ve çıkışı sağlamak için tav suyu verilir.
3.5 Gübreleme
Dekara verilecek N ve P2O5 miktarları çeşitli etmenlere bağlı olarak 20 kg/da N ve 8-10 kg/da P2O5 arasında değişebilir. Fosforlu gübrenin tamamı ile Azotlu gübrenin yarısı ekimde tohum yatağına mibzerle verilmelidir.
Azotlu gübrenin yarısı ise bitki boyu 30-35 cm olduğu zaman mibzerle banda uygulanmalıdır. Araştırma sonuçlarına göre; 25 kg N/da azot dozu ve 20 cm. (7.143 bitki/da) sıra üzeri ekim sıklığı en ekonomik ve uygulanabilir sonuç olarak ortaya çıkmıştır
3.6 Sulama
Mısır yağışı yeterli olan bölgelerde sadece mısırın suya ihtiyaç duyduğu devrelerde (1.su tepe püskülüne yaklaşırken, 2.sukoçan püskülünde, 3.su süt olum döneminde) toplam üç su verilir. Fakat yöremizde yağış yeteli olmadığı için Mısır suya aşırı ihtiyaç göstermektedir. Sulamayla çıkış için gerekli nem sağlandıktan sonra bitki 10-15 cm boylandığında bitkinin fenolojik durumu da gözlenerek sulamaya başlanır. Yapılan araştırmalar sonucunda mısır bitkisinin II. ürün olarak yetiştirilmesinde birer hafta ara ile sulamaya ihtiyaç duyduğu ve sulama sayısının 12-13'e kadar çıktığı gözlenmiştir. Bununla beraber sulamalarda mısır bitkisinin suya en duyarlı olduğu tepe püskülüne yakın dönemlerde sulamanın zamanında yapılamasına azami dikkat edilmesi gerekmektedir. Sulamalara süt olum devresinden sonra son verilmelidir. Sulamalarda karık yöntemi uygulanmalı, karık uzunluğu tarlanın tesviye durumu şekli ve eğimi dikkate alınarak ayarlanmalıdır.
3.7 Bakım
Bitkiler 10-15 cm yüksekliğe ulaştığında yabancı ot mücadelesi için I. çapa ve sıra üzeri mesafesine göre seyretme yapılır. Bitki boyu 25-35 cm olunca sıra arasına lister çekilerek boğaz doldurması ve sulama karıkları oluşturulur. Otlanma ve karıkların durumuna göre 3.çapa yapılarak karıklar derinleştirilir.
3.8 Hastalık ve Zararlılar
1. Mısır Rastığı (Ustilage Maytis)
Mısır bitkisinde en yaygın görülen hastalıktır. Sap, yaprak koltukları koçan ve tepe püskülünde urlar meydana getirir. Hastalık toprak yoluyla geçtiği için ilaçlı savaşı yoktur.
Mısır Tarlası
Hastalıklı bitkiler toplanarak yok edilir. Tarlaya sporların bulaşmamasına çalışılır. Çok yaygın olduğu yerlerde tarlaya arka arkaya birkaç yıl mısır ekilememesi gerekir tohumlar civalı ilaçlarla ilaçlanmalı, erken ekimden kaçınılmalı, fazla azotlu gübre kullanılmamalıdır.
2. Mısır Kurdu (Ostrinia nubilalis)
Mısırda ilk zarar, ilk genç larvaların birbiri üzerine sarılı uç yaprakları delip içeri girmesiyle başlar. Sonra gövde, koçan ve erkek organda galeriler açar. İlaçlı mücadele yapılır.
3. Mısır Maymuncuğu (Tanymecus dilaticallis)
Erginler toprak yüzeyine yeni çıkan mısırların yapraklarını yemek ve büyüme konilerini kesmek suretiyle öneli zararlara neden olur. Mısırın 2-3 yapraklı döneminde de bu zarar önemli ölçüde sürer. Yüzey ve tohum ilaçlaması şeklinde mücadele yapılır. Yüzey ilaçlaması mısır toprak yüzeyin e çıkıp zarar vermeye başladığında yapılır.
4. Mısırda Bozkurt (Scotia "Aprohis" ipsilon)
Larvalar genç mısır bitkilerinin kök boğazını toprak yüzeyine yakın yerden keserler. İlaçlı mücadelesi yapılır. Kepekli ilaç hazırlanarak yağmur veya sulamadan sonra akşamüstü bitki diplerine yakın yerlere serpilir.
3.9 Hasat, Harman ve Depolanması
Dane üretimi için mısırların yaprakları ve koçan kavuzlarının kuruduğu, danelerin sertleştiği dönemde hasat edilmelidir.
Mısırlar koçan kavuzlarından ayıklanır. Eğer daneler somaktan ayrılmayacak kadar yaşsa harmanda kurutulur. Mısır daneleme makinasında daneler somaktan ayıklanır.
Geniş alanlarda üretilen mısırlarda biçerdöverlerle hasat yapılmaktadır. Depolanması için danedeki nem oranı en çok % 15 olmalıdır. %15 ten fazla nemli ise kurutulmalıdır. Kuru mısır temiz ve kuru depolarda depolanmalıdır.
4. VERİM
Yapılan araştırmalar sonucunda tane veriminin 1000-1397 kg/da arasında olduğu saptanmıştır.