DHeMLy-CHaY
05.04.2017, 23:27
Tahir S. YAVUZ
Sığırların bazı anormal davranışları vardır. Kendini emme veya başka ineği emme, idrar içme, kulak emme, kenar demirlerini çiğneme veya yalama, dil yuvarlama veya dil oynatma bu anormal davranışlardan bazılarıdır.
Hayvanların dil yuvarlamaları, dilini tamamen dışarı çıkarıp sürekli oynatmaları yem tüketiminde azalmaya ve dolayısıyla süt hayvanlarında süt verimi azalmasına, besi danalarında ise günlük canlı ağırlık artışı azalmasına sebep olur.
Dil oynatma esnasında hava yutma ise olumsuzluklara eklenen başka bir problemdir.
İşkembedeki sindirimi sağlayan yararlı bakteriler anaerobik yani havasız-oksijensiz ortamda yaşarlar.
İşkembeye hava girmesi yararlı bakterilerin yaşam ortamlarını bozar.
Dil yuvarlama, ya da dil oynatma ineklerin hava yutmasına sebep olduğu için sindirimi kötü yönde etkiler.
Dil oynatma bilim adamlarının çok ilgisini çeken bir konu olmuştur ve üzerinde yoğun çalışmalar yapılmıştır.
Dünyaca ünlü hayvan davranışları uzmanı Temple Grandin de bu yönde araştırmalar yapmış ve bu anormal davranışı stres, can sıkıntısı, bıkkınlık ile hayvan konforunun eksikliğine bağlamıştır. Bilim adamlarının birleştiği diğer bir sebep ise kalıtsal (genetik) problemlerdir. Araştırmalar öncelikle mineral eksikliği yönünde sürdürülmüş ise de bu konuda yeterli bulgu elde edilememiştir.
Yunanistan'daki bazı araştırmacılar Manganez (Mn) eksikliği ile bir bağlantısı olduğunu ifade etmiş iseler de, ülkemizde yapılan çalışmalar böyle bir bağlantıyı ortaya koymamıştır.
Temple Grandin dil oynatmanın ABD'deki besi yerlerinde bulunan Friesian besi danalarında daha çok görüldüğünü bildirmektedir. Dil yuvarlamanın nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir.
İneklerin, danaların, boynundan bağlı olmaları, kötü barınak koşulları, dar ve sıkışık alanlar, suya erişimin kısıtlı olduğu ahırlar, hayvanların birbirini taklit etmesi dil yuvarlama konusunda çokça ortaya atılan sebeplerdir.
Önlem için; genetik olabileceği düşüncesiyle bunu yapan ineklerin damızlık olarak kullanılmaması, kaliteli kaba yemlerin her zaman temin edilmesi, kapalı, sıkışık, boyundan bağlı ahır modellerinin terkedilmesi önerilmektedir.
Birbirini taklit etme yönünden bakılırsa; ilk yapanın sürüden çıkarılmasını ya da ayrılmasını önerenler de vardır.
Yalama kovaları, özellikle antistres yalama kovaları da öneriler arasında yer almaktadır.
Dil oynatma anomalisinin operatif tedavisi vardır. Dilin altından kavun dilimi gibi bir parçanın kesilip, çıkartılması, sonra dilin dikilmesi başarı ile sonuçlanır. Bu operasyon bir çeşit dilin daraltılması işini görmektedir. İnek 3 gün içerisinde yem tüketmeye tekrar başlamakta ve herhangi bir nüks görülmeden durum şifa ile sonuçlanmaktadır.
Bu operasyonun ayrıca kendini emme ya da başka ineği emme sorununa da çare olduğu bildirilmektedir.
Sığırların bazı anormal davranışları vardır. Kendini emme veya başka ineği emme, idrar içme, kulak emme, kenar demirlerini çiğneme veya yalama, dil yuvarlama veya dil oynatma bu anormal davranışlardan bazılarıdır.
Hayvanların dil yuvarlamaları, dilini tamamen dışarı çıkarıp sürekli oynatmaları yem tüketiminde azalmaya ve dolayısıyla süt hayvanlarında süt verimi azalmasına, besi danalarında ise günlük canlı ağırlık artışı azalmasına sebep olur.
Dil oynatma esnasında hava yutma ise olumsuzluklara eklenen başka bir problemdir.
İşkembedeki sindirimi sağlayan yararlı bakteriler anaerobik yani havasız-oksijensiz ortamda yaşarlar.
İşkembeye hava girmesi yararlı bakterilerin yaşam ortamlarını bozar.
Dil yuvarlama, ya da dil oynatma ineklerin hava yutmasına sebep olduğu için sindirimi kötü yönde etkiler.
Dil oynatma bilim adamlarının çok ilgisini çeken bir konu olmuştur ve üzerinde yoğun çalışmalar yapılmıştır.
Dünyaca ünlü hayvan davranışları uzmanı Temple Grandin de bu yönde araştırmalar yapmış ve bu anormal davranışı stres, can sıkıntısı, bıkkınlık ile hayvan konforunun eksikliğine bağlamıştır. Bilim adamlarının birleştiği diğer bir sebep ise kalıtsal (genetik) problemlerdir. Araştırmalar öncelikle mineral eksikliği yönünde sürdürülmüş ise de bu konuda yeterli bulgu elde edilememiştir.
Yunanistan'daki bazı araştırmacılar Manganez (Mn) eksikliği ile bir bağlantısı olduğunu ifade etmiş iseler de, ülkemizde yapılan çalışmalar böyle bir bağlantıyı ortaya koymamıştır.
Temple Grandin dil oynatmanın ABD'deki besi yerlerinde bulunan Friesian besi danalarında daha çok görüldüğünü bildirmektedir. Dil yuvarlamanın nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir.
İneklerin, danaların, boynundan bağlı olmaları, kötü barınak koşulları, dar ve sıkışık alanlar, suya erişimin kısıtlı olduğu ahırlar, hayvanların birbirini taklit etmesi dil yuvarlama konusunda çokça ortaya atılan sebeplerdir.
Önlem için; genetik olabileceği düşüncesiyle bunu yapan ineklerin damızlık olarak kullanılmaması, kaliteli kaba yemlerin her zaman temin edilmesi, kapalı, sıkışık, boyundan bağlı ahır modellerinin terkedilmesi önerilmektedir.
Birbirini taklit etme yönünden bakılırsa; ilk yapanın sürüden çıkarılmasını ya da ayrılmasını önerenler de vardır.
Yalama kovaları, özellikle antistres yalama kovaları da öneriler arasında yer almaktadır.
Dil oynatma anomalisinin operatif tedavisi vardır. Dilin altından kavun dilimi gibi bir parçanın kesilip, çıkartılması, sonra dilin dikilmesi başarı ile sonuçlanır. Bu operasyon bir çeşit dilin daraltılması işini görmektedir. İnek 3 gün içerisinde yem tüketmeye tekrar başlamakta ve herhangi bir nüks görülmeden durum şifa ile sonuçlanmaktadır.
Bu operasyonun ayrıca kendini emme ya da başka ineği emme sorununa da çare olduğu bildirilmektedir.